Σκληροί δίσκοι: Πόσο αρχαίος είναι ο δικός σας;

Μπορεί να σας ακούγεται κάπως αστείος ο τίτλος, αλλά ο στόχος δεν είναι το χιούμορ εδώ, είναι να καταστήσουμε σαφές πόσο η παλαιότητα ενός δίσκου επηρεάζει την απόδοση του συστήματός σας και ποια είναι η κατάλληλη τεχνολογία για να έχετε τις επιθυμητές ταχύτητες ή ακόμα καλύτερες.

Ναι κι όμως, η τεχνολογία είναι εδώ το ζήτημα, αφού υπάρχουν δύο ξεχωριστές τεχνολογίες/κατηγορίες μεθόδου αποθήκευσης αρχείων σε ένα σύστημα. Με τον όρο τεχνολογία εννοούμε τον τρόπο σύνδεσης, τον τρόπο λειτουργίας και τις ταχύτητες που λειτουργεί το αποθηκευτικό σας μέσο, είτε είναι περιστρεφόμενος δίσκος, είτε είναι σταθερού τύπου.

Στην κατηγορία του περιστρεφόμενου δίσκου (HDD) θα βρείτε δύο τρόπους σύνδεσης. Τη μορφή SATA που αποτελείται από ένα λεπτό πλακέ καλώδιο που εισέρχεται σε εγκοπή όπως τα USB sticks και τη μορφή IDE, που τείνει να εξαφανιστεί, η οποία αποτελείται από μία πλατιά καλωδιοταινία πολλών θηλυκών pins. Η μορφή σύνδεσης IDE ήταν διαδεδομένη στους υπολογιστές βασισμένους στα πρότυπα DDR, DDR2 και ελάχιστα στο DDR3. Στο DDR4 αυτοί οι δίσκοι δε θα είναι χρήσιμοι, όχι μόνο λόγω μη συνδεσιμότητας αλλά και λόγω περιορισμένης ταχύτητας. Αυτό γιατί ένας IDE δίσκος, όσων στροφών κι αν είναι, βάσει τεχνολογίας δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 133MB/s ενώ παλιότερα ήταν και ως το 1/4 αυτής της τιμής, ενώ οι SATA που χωρίζονται σε τρεις διαφορετικές τεχνολογίες SATA I, II και III έχουν μέγιστες ταχύτητες 1.5GB/s (150ΜΒ/s), 3.0GB/s (300MB/s) και 6.0GB/s (600ΜΒ/s) αντιστοίχως. Τρομερά μεγάλη εξέλιξη για όσους έχουν παλιό δίσκο. Η μετάβαση σε SATA II και ΙΙΙ θα είναι μεγάλη αναβάθμιση γι’ αυτούς.

Η διάρκεια ζωής και ομαλής λειτουργίας κυμαίνεται από το πρώτο έτος ως τα τέσσερα έτη, ενώ σε ιδιαίτερα καλές περιπτώσεις ως και τα οκτώ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο δίσκος λειτουργεί άψογα.

Στην κατηγορία του αποθηκευτικού μέσου σταθερού τύπου (SSD) είναι όλα τα λεφτά. Κυριολεκτικά όλα τα λεφτά. Αφού ένας SSD κοστίζει περίπου 0,60 ευρώ το GB ενώ στους HDD το GB κοστίζει περίπου 0,06 ευρώ, δηλαδή 10 φορές λιγότερο. Είναι φυσικό να σκεφτείτε ότι από τα 500GB και άνω το κόστος ανά γίγα είναι μικρότερο, αφού 1ΤΒ SSD μπορεί να φτάσει τα 400 ευρώ. Συγκριτικά, ένας HDD 1TB έχει 60 ευρώ.

Το προτέρημα του να έχεις SSD είναι αρκετά μεγάλο και αυτό φαίνεται από την πρώτη κιόλας ημέρα. Προτού μιλήσουμε για ταχύτητες ανάγνωσης, εγγραφής και πούμε ποιες τιμές είναι οι ιδανικές για κάθε προφίλ χρήστη, να πούμε ότι ο χρόνος για να μπουτάρει το σύστημα αγγίζει τα 10-15s (εξαρτάται από το γενικότερο hardware, bios κλπ), να κλείσει περίπου 10s, να τρέξει μια εφαρμογή 1-2s και στα παιχνίδια on line οι κάτοχοι SSD είναι οι πρώτοι που λογκάρουν στους Servers (ανάλογα και την ταχύτητα internet). Αν αντιμετωπίσετε προβλήματα συμβατότητας βεβαιωθείτε ότι ο υπολογιστής σας έχει τους οδηγούς για το πρότυπο AHCI ή NVMe.

Το θέμα ταχύτητα στους SSD είναι αρκετά σημαντικό, αφού καθορίζει την τιμή και την αξία ενός SSD, αφού τα GB πλέον εδώ δεν είναι σημαντικά για αποθήκευση αλλά για τη χρήση τους σε υψηλές ταχύτητες. Ένας χρήστης internet και προγραμμάτων office θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει έναν δίσκο που έχει ταχύτητες τυχαίας ανάγνωσης και εγγραφής από τα 150-200MB/s και πάνω, αφού περισσότερα από αυτά δε θα φανούν ουσιαστικά κάπου. Ενώ για κάποιον επαγγελματία ή gamer που θέλει επιδόσεις και αξιοπιστία θα πρέπει να επιλέξει έναν δίσκο με 300MB/s και πάνω σε ανάγνωση και εγγραφή και τεχνολογία ECC (Error Correcting Code).

Καθώς θα ψάχνετε για SSD θα συναντήσετε ονομασίες MLC, SLC, TRIM και MTBF. Το Multi-Level Cell (MLC) είναι μέθοδος αποθήκευσης ανά ομάδες κελιών, ενώ το Single-Level Cell (SLC) είναι μέθοδος αποθήκευσης σε μεμονωμένα κελιά. Το MLC είναι εύκολο στην κατασκευή και κρατάει την τιμή του δίσκου χαμηλά, αλλά δεν έχει την ίδια αξιοπιστία που προσφέρει το SLC, του οποίου η τιμή ξεφεύγει αρκετά. To TRIM είναι μεγάλη υπόθεση, γιατί καθορίζει την ικανότητα του δίσκου να διαγράφει τα αρχεία μονομιάς και όχι να κρατάει τα πεδία αποθήκευσης ως ότου αντικατασταθούν με νέα αρχεία. Να έχετε κατά νου ότι το TRIM είναι στοιχείο κλειδί εδώ. Το MTBF είναι η διάρκεια ζωής του δίσκου σας, που θεωρείται, χάριν σύγκρισης ότι οποιαδήποτε τιμή άνω του ενός εκατομμυρίου ωρών είναι αρκετά καλή. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν υπάρχει αισθητή πτώση επιδόσεων με την παλαιότητα ενός SSD.

Κι αφού εξηγήσαμε αρκετά για τους SSD και τι πρέπει να προσέξετε ας πούμε για τις διάφορες μεθόδους σύνδεσης που κυκλοφορούν και μπορεί να ταιριάζουν στο προφίλ του συστήματος που θέλετε να έχετε. Πέρα από το SATA III που είναι η mainstream επιλογή σύνδεσης SSD (αν και υπάρχει το SATA II, δεν είναι τόσο δημοφιλές) υπάρχει και το mSATA, το M.2 και το PCIe. Το mSATA συνδέεται πάνω στη μητρική σας σαν γυμνό chip και υπάρχουν αρκετές μητρικές gaming και μη που το περιέχουν. Συστήνεται περισσότερο για μικρές φορητές συσκευές και mini pc. Οι M.2 είναι κι αυτοί δίσκοι που συνδέονται σαν γυμνά chip και είναι ο συνεχιστής του mSATA που σιγά σιγά σταματάει να κυκλοφορεί. Τέλος, το PCIe που λειτουργεί με την ίδια λογική με τον M.2 είναι μια καλή επιλογή αφού με τη μέθοδο αυτή το φράγμα των 6GB/s μελλοντικά πιστεύεται ότι θα σπάσει.

Κι επειδή θα θέλαμε σε αυτό το σημείο να είμαστε σχολαστικοί, θα αναφερθούμε παρακάτω για το RAID και τους λόγους που είναι ή δεν είναι απαραίτητη η χρήση αυτής της ρύθμισης. Προτού αρχίσουμε, επιγραμματικά να πούμε ότι οι πιο διαδεδομένες μητρικές χρησιμοποιούν τα mode RAID 0, 1, 0+1 και 5. Σε κάθε περίπτωση οι δίσκοι θα εμφανιστούν σαν ένας ενιαίος δίσκος στο χρήστη και στα προγράμματα που θα χρησιμοποιεί. Ανάλογα το mode θα αποκτήσετε ταχύτητα στην αποθήκευση δεδομένων ή/και θα διατηρείτε αυτοματοποιημένα back up.

Το RAID 0 είναι μία συστοιχία από δύο ίδιους δίσκους. Όταν λειτουργούν σε αυτό το mode, το σύστημα βλέπει αυτούς τους δύο δίσκους σαν έναν, με συνολική χωρητικότητα το άθροισμα της χωρητικότητας και των δύο δίσκων. Για παράδειγμα έχετε δύο δίσκους 500GB σε συστοιχία RAID 0, το σύστημα θα σας δείχνει έναν μόνο δίσκο, αλλά με χωρητικότητα 500GB+500GB = 1000GB, δηλαδή 1TB. 

Αυτή η συστοιχία κάνει τον υπολογιστή σας πιο γρήγορο, καθώς περνάει αρχεία και στους δύο δίσκους. Αν για παράδειγμα εγκαταστήσουμε μια εφαρμογή στον υπολογιστή μας (έχοντας πάντα RAID 0 ενεργό), περνιούνται αρχεία και στους δύο δίσκους, τα μισά στον έναν και τα άλλα μισά στον άλλο. Αν η διάρκεια να τρέξει το πρόγραμμα πριν ήταν 10 δευτερόλεπτα για να διαβάσει όλα τα αρχεία, με τη μέθοδο αυτή πλέον διαβάζει παράλληλα και από τους δύο δίσκους, επομένως θα χρειαστούν 5 δευτερόλεπτα για να τρέξει το πρόγραμμα.
Φυσικά, δεν είναι 100% έτσι τα πράγματα, αλλά είναι αρκετά κοντά σε αυτό που αναφέραμε. Βέβαια, όσο καλό κι αν είναι για εσάς και τον υπολογιστή σας το στήσιμο σε RAID 0, σε περίπτωση που χαλάσει ο ένας εκ των δύο δίσκων, όλα έχουν τελειώσει, μιας και τα αρχεία σας είναι όλα διχοτομημένα και δεν είναι δυνατό να διασωθεί κάτι. Ακόμα και τα μικρά αρχεία κάποιων kb είναι σκορπισμένα διά δύο.

Στην περίπτωση του RAID 1, όπου και εδώ είναι συστοιχία μεταξύ δύο δίσκων, ο ένας δίσκος δουλεύει φυσιολογικά και ο δεύτερος απλά εποπτεύει και αντιγράφει όλες τις κινήσεις του. Ουσιαστικά είναι ένας μίμος που κάνει ταυτόχρονα back up. Ο υπολογιστής όμως, σε αυτήν την περίπτωση βλέπει έναν δίσκο. Αν για παράδειγμα έχετε 2x500GB ο υπολογιστής βλέπει μόνο τον έναν. Καμία βελτίωση, καμία πρόσθετη λειτουργία, απλά σε περίπτωση πτώσης του ενός, πάντα υπάρχει ο δεύτερος να καλύψει τη ζημιά.

Και τώρα η ώρα για το σκληροπυρηνικό RAID 0 + 1. Το 0 + 1 δεν είναι μια πρόσθεση, αλλά συνδυασμός λειτουργίας του 0 και του 1. Σε αυτήν την περίπτωση, αν το δείτε με την ίδια λογική που έχουν τα άλλα δύο mode, θα αντιληφθείτε γρήγορα την απαραίτητη προϋπόθεση χρήσης τεσσάρων δίσκων (εννοείται ίδιοι). Γιατί τέσσερεις; Γιατί πολύ απλά οι δύο σε RAID 0 χωρίζουν τα αρχεία και αυξάνουν τις ταχύτητες του υπολογιστή και οι άλλοι δύο σε RAID 1 εποπτεύουν και αντιγράφουν αρχεία κρατώντας back up. Εννοείται πως σε αυτήν την περίπτωση αν οι δίσκοι είναι τέσσερεις 500GB τότε μόνο οι δύο είναι φανεροί σε χωρητικότητα, αλλά φαίνονται σαν ένας 1000GB.

Το RAID 5 ίσως να είναι και η πιο κοινή διάταξη δίσκων. Παρέχει καλύτερες επιδόσεις από το RAID 1 αλλά και ανοχή στα σφάλματα. Με το RAID 5, τα δεδομένα αλλά και το parity (δεδομένα που χρησιμοποιούνται στην επαναφορά αρχείων) εγγράφονται σε τρεις ή περισσότερους δίσκους. Οι δίσκοι συνήθως “χτυπάνε” σε συγκεκριμένους τομείς (sectors) και σε περίπτωση που συμβεί το μοιραίο και έχουμε κάποιο πρόβλημα σε έναν τομέα του δίσκου, τότε το αρχείο “ανακτάται” αυτόματα, από το parity. Είναι ιδανικό γιατί δίνει την δυνατότητα του “hot-swap”, που σημαίνει πως μπορεί να γίνει αντικατάσταση του προβληματικού δίσκου χωρίς να διακοπεί η λειτουργεία του συστήματος, αρά χωρίς να υπάρχουν επιπτώσεις στην παραγωγικότητα. Δε συνίσταται καθόλου σε συστήματα που απαιτούνται πολλές διεργασίες εγγραφής.