Space News Report – 03.08.2011

Άγνωστο παραμένει ακόμα τι θα απογίνει ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός μετά το 2020. Όμως μέχρι τότε ίσως οριστικοποιηθούν κάποια σχέδια για ιδιωτικές επανδρωμένες πτήσεις στον Άρη! Την Παρασκευή το Juno εκτοξεύεται προς το Δία, το Dawn άρχισε να μελετά την Εστία, ενώ η Γη απέκτησε και συνοδό αστεροειδή στη μοναχική πορεία της γύρω από τον Ήλιο.

Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————

Άδηλο το μέλλον του Διαστημικού Σταθμού
O Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS) με μάζα 417 τόνους, έκταση όσο ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο και μόνιμο πλήρωμα 6 αστροναυτών, περιφέρεται 350 χλμ πάνω από τα κεφάλια μας και είναι σχεδόν ολοκληρωμένος. Το πρόγραμμα της κατασκευής του άρχισε –μετά από πολλές καθυστερήσεις- το 1998 και –μετά από ακόμα περισσότερες- θα ολοκληρωθεί του χρόνου. Είναι η μεγαλύτερη, δαπανηρότερη και περιπλοκότερη διαστημική κατασκευή της ιστορίας. Ωστόσο το μακροπρόθεσμο μέλλον του είναι, προς το παρόν, άδηλο. Η Αμερική –ο μεγαλύτερος συμβαλλόμενος του διεθνούς προγράμματος- θα αποχωρήσει μετά την ολοκλήρωσή του –και με τον τερματισμό των πτήσεων των διαστημικών λεωφορείων, ο ISS θα εξυπηρετείται μόνο από μικρής χωρητικότητας και δυνατοτήτων σκάφη της Ρωσίας, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας. Σύμφωνα με το υπάρχον χρονοδιάγραμμα, ο ISS αναμένεται να μείνει σε τροχιά μέχρι το 2020. Και μετά; Πιθανόν η λειτουργία του να παραταθεί –εάν βεβαίως υπάρξουν τα κονδύλια και η αντίστοιχη βούληση. Προς το παρόν πάντως, οι εταίροι του προγράμματος (Ρωσία, Ευρώπη, Ιαπωνία, Καναδάς) θα ρίξουν την τροχιακή πλατφόρμα στον ωκεανό μετά το πέρας της ωφέλιμης ζωής της, προκειμένου να μην μείνουν σε τροχιά «διαστημικά σκουπίδια» που θέτουν σε κίνδυνο δορυφόρους και επανδρωμένα σκάφη. Αν τελικά ο ISS πέσει στον υγρό του τάφο σε λιγότερο από μια δεκαετία, θα ακολουθήσει τη μοίρα του προκατόχου του, ρωσικού σταθμού Mir που έπεσε στη Γη το 2001 μετά από 15 χρόνια λειτουργίας. Από την άλλη μεριά, η Ρωσία είναι πια ο ισχυρότερος εταίρος του προγράμματος και αναμένεται να εκμεταλλευτεί το γεγονός. Ήδη από τον Ιούλιο η Μόσχα ανακήρυξε την έναρξη της «εποχής των Soyuz» ως το μόνο πλέον μέσο μετάβασης αστροναυτών στον ISS.

————————————————————————————————————————————

Ιδιωτικό διαστημόπλοιο θα ψάξει για αρειανή ζωή
Μετά την «συνταξιοδότηση» των διαστημικών λεωφορείων, το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα θα βασιστεί σε πτήσεις ιδιωτικώς ανεπτυγμένων διαστημοπλοίων. Το σκάφος που αποτελεί μέχρι στιγμής τον πιθανότερο διάδοχο του διαστημικού λεωφορείου είναι η κάψουλα Dragon της εταιρείας SpaceX. Πρόσφατα η NASA ανακοίνωσε ότι συνεργάζεται με την SpaceX για το σχεδιασμό μιας αποστολής που θα μπορούσε να αναζητήσει και να ανιχνεύσει εξωγήινη ζωή στο υπέδαφος του Άρη. Τα σχετικά επιστημονικά όργανα θα μπορούσαν να φτάσουν στον Κόκκινο Πλανήτη με την κάψουλα Dragon. Η αποστολή που φέρει το ακόμα ανεπίσημο όνομα “Red Dragon” θα μπορούσε να είναι έτοιμη για εκτόξευση το 2018 με κόστος $400 εκατ. –πολύ μικρό με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα. Η αποστολή ίσως συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα Discovery, μια κατηγορία αποστολών στις οποίες δίνεται έμφαση στο μειωμένο κόστος. Προς το παρόν η NASA εξετάζει τρεις υποψήφιες αποστολές από τις οποίες θα επιλέξει μία το 2016. Το Red Dragon δεν ανήκει στην ομάδα των 3 φιναλίστ, αλλά η NASA θα ανακοινώσει και νέα πρόσκληση υποβολής αιτήσεων σε ενάμιση χρόνο, οπότε η αποστολή ίσως επιλεγεί τότε. Όμως η SpaceX τρέφει μεγάλες φιλοδοξίες. Ο πρόεδρός της Elon Musk έχει ανακοινώσει ότι η εταιρεία ελπίζει να καταφέρει να αποστείλει έναν αστροναύτη στον Άρη μέσα σε 10-20 χρόνια. Η SpaceX αναπτύσσει και έναν πυραυλικό φορέα με ικανότητα ανύψωσης βαρέων φορτίων, τον Falcon Heavy, ο οποίος θα εκτοξευτεί για πρώτη φορά στα τέλη του 2012 ή τις αρχές του 2013. Έτσι, αν γύρω στα 2015 η εταιρεία διαθέτει μια επανδρωμένη κάψουλα και έναν ισχυρό πύραυλο, ίσως ανοίξει το δρόμο για εξερευνητικές αποστολές στους πλανήτες. Ωστόσο, ο δρόμος είναι ακόμα πολύ μακρύς και επίπονος…

————————————————————————————————————————————

Η “Ήρα” θα αγγίξει τα σύννεφα του Δία
Τα όνειρα για ιδιωτικές πτήσεις στον Άρη μπορεί να είναι μακρινά, αλλά η NASA ετοιμάζεται να εκτοξεύσει την αποστολή Juno (Ήρα) προς τον πλανήτη Δία την Παρασκευή που μας έρχεται. Ο αξίας $1,1 δισεκ. μη επανδρωμένος βολιστήρας θα ξεκινήσει το πεντάχρονο ταξίδι του προς τον γίγαντα πλανήτη στις 5 Αυγούστου και όταν φτάσει εκεί θα περιφέρεται γύρω του επί ένα χρόνο, μεταδίδοντας πολύτιμα δεδομένα. Το Juno θα προσεγγίσει το Δία περισσότερο από κάθε άλλο σκάφος και θα είναι το πρώτο που θα τεθεί σε πολική τροχιά γύρω του. Το 1989 η NASA είχε εκτοξεύσει το Galileo που τέθηκε σε τροχιά γύρω από το Δία το 1995 και έμεινε εκεί ως το 2003 οπότε βρήκε πύρινο θάνατο στην ατμόσφαιρα του αεριώδη πλανήτη. Το Galileo είχε εξαπολύσει και μια μικρότερη συσκευή η οποία ήταν η πρώτη που εισχώρησε στην ατμόσφαιρα του Δία. Άλλα σκάφη της NASA όπως τα Voyager 1 και 2 έχουν πραγματοποιήσει επίσης περάσματα από το Δία και τους δορυφόρους του. Το Juno θα «αγγίξει» σχεδόν το Δία, αφού θα κατέβει μέχρι 5.000 χλμ πάνω από την κορυφή των νεφών του –και πολύ πιο κάτω από τις ισχυρότατες και επικίνδυνες ζώνες ραδιενέργειας που περιβάλλουν τον πλανήτη. Το Juno θα ακολουθήσει μια περίπλοκη τροχιά που θα το φέρει πάλι πίσω στη Γη το 2013 όπου θα αποκτήσει την απαιτούμενη επιτάχυνση για να κινηθεί προς τον Δία, τον οποίο αναμένεται να προσεγγίσει τον Ιούλιο του 2016. Μεταξύ άλλων το Juno θα μελετήσει την ατμόσφαιρα και το μαγνητικό πεδίο του Δία αλλά και την περίφημη Μεγάλη Κόκκινη Κηλίδα –μια καταιγίδα μεγαλύτερη από τη Γη που μαίνεται εδώ και 300 τουλάχιστον χρόνια.

————————————————————————————————————————————

Τα πρώτα συναρπαστικά πλάνα της Εστίας
Στο μεταξύ ο βολιστήρας Dawn που τέθηκε σε τροχιά γύρω από την Εστία, στη ζώνη των αστεροειδών έχει αρχίσει να μεταδίδει φωτογραφίες που απεικονίζουν τον γιγάντιο αυτό διαστημικό βράχο όπως δεν τον είχαμε δει ποτέ, αποκαλύπτοντας μια επιφάνεια κατάστικτη από μετεωρίτες. Τα πλάνα που η NASA έδωσε στη δημοσιότητα την 1η Αυγούστου συμπεριλαμβάνουν την πρώτη πλήρη εικόνα του αστεροειδούς (ή πρωτοπλανήτη, σύμφωνα με τον νεότερο ορισμό) και θα βοηθήσουν τους αστρονόμους να κατανοήσουν πώς σχηματίστηκε η Εστία. Οι λεπτομερείς φωτογραφίες της επιφάνειας της Εστίας ελήφθησαν από απόσταση 5.200 χλμ για πλοηγητικούς σκοπούς αφού το διαστημόπλοιο δεν ξεκίνησε ακόμα τις κατεξοχήν επιστημονικές παρατηρήσεις. Η Εστία περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της κάθε 5 ώρες και 20 λεπτά. Όσο η διάρκειας ενός έτους αποστολή συνεχίζεται, τόσο πιο λεπτομερή πλάνα θα μεταδίδονται. Το αξίας $466 εκατ. Dawn εισήλθε σε τροχιά στις 15 Ιουλίου και θα χαρτογραφήσει την διαμέτρου 530 χλμ Εστία κινούμενο σε τρεις διαφορετικές και ολοένα χαμηλότερου ύψους τροχιές. Παράλληλα θα συλλέξει δεδομένα για την κατανομή των στοιχείων στην επιφάνεια του αστεροειδούς, καθώς επίσης και δεδομένα που αφορούν το βαρυτικό πεδίο. Τα μέχρι στιγμής πλάνα δείχνουν πως η περιοχή του νότιου πόλου της Εστίας είναι πιο λεία και με λιγότερους κρατήρες από το βόρειο ημισφαίριο. Στο τελευταίο έχουν παρατηρηθεί σκούρες και ανοιχτόχρωμες κηλίδες τις οποίες οι επιστήμονες αδημονούν να εξετάσουν από κοντά. Οι φωτογραφίες αποκάλυψαν επίσης μακριές και βαθιές χαράδρες ανάμεσα στους πολυάριθμους κρατήρες του βόρειου ημισφαιρίου.

————————————————————————————————————————————

Ο… Τρώας συνοδός της Γης
Η Γη δεν είναι μόνη στην τροχιά της γύρω από τον Ήλιο. Ένας μικρός αστεροειδής κινείται μπροστά από τον πλανήτη μας και τον «οδηγεί», σύμφωνα με νεότερες αστρονομικές ανακαλύψεις οι οποίες δημοσιεύτηκαν την περασμένη βδομάδα στη βρετανική επιστημονική επιθεώρηση Nature. Ο αστεροειδής είναι μικροσκοπικός: έχει διάμετρο μόλις 300 μέτρα και αποκαλείται «Τρώας» επειδή καταλαμβάνει ειδική θέση και σταθερό σημείο στο σύστημα Γης, Ήλιου και του ίδιου του αστεροειδούς. Για κάθε σύστημα τριών σωμάτων, υπάρχουν πέντε τέτοια συγκεκριμένα σημεία που ονομάζονται Lagrange (ή L). Τα σημεία L4 και L5 στο σύστημα Ήλιου-Δία ονομάζονται και Τρωικά Σημεία επειδή οι αστεροειδείς που ανακαλύφθηκαν εκεί πήραν το όνομά τους από ήρωες της Ιλιάδας. Όχι μόνο Δίας, αλλά κι ο Άρης και ο Ποσειδώνας (και δυο δορυφόροι του Κρόνου) διαθέτουν κι αυτοί «Τρώες» αστεροειδείς που κινούνται είτε «μπροστά» είτε «πίσω» από τους πλανήτες αυτούς στην ίδια τροχιά. Πάντως σε ό,τι αφορά των δικό μας αστεροειδή δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε: δεν μπορεί ποτέ να συγκρουστεί με τη Γη επειδή ακριβώς βρίσκεται «κλειδωμένος» στην ίδια τροχιά. Συγκεκριμένα, απέχει 80 εκατ. χλμ από τη Γη και δεν θα μας πλησιάσει κοντύτερα από 24 εκατ. χλμ μέσα στα επόμενα εκατό χρόνια. Η ανακάλυψη έγινε χάρη στο διαστημικό τηλεσκόπιο WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer). Εδώ και καιρό οι αστρονόμοι είχαν υποθέσει ότι η Γη διέθετε κι αυτή Τρώες αστεροειδείς, αλλά κανένας απ’ αυτούς δεν είχε ποτέ εντοπιστεί. Ανεπίσημα ο νεοανακαλυφθείς αστεροειδής ονομάζεται 2010 TK7 και εντοπίστηκε από μια ομάδα αστρονόμων που ερεύνησαν τον ουρανό από τον Ιανουάριο του 2010 ως το Φεβρουάριο του 2011.

————————————————————————————————————————————

Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr