Space News Report – 06.04.2011

Ο πρώτος ακριβέστατος βαρυτικός χάρτης της Γης είναι πραγματικότητα –καθώς επίσης και μια θαυμάσια εικαστική αναπαράσταση 1235 πλανητών άλλων ηλιακών συστημάτων. Στο μεταξύ κόσμος πάει κι έρχεται στον διαστημικό σταθμό, ενώ ο πλανήτης Κρόνος αποτελεί ένα σαγηνευτικό θέαμα στο νυχτερινό ουρανό.

Νέα στήλη: Space News Report Κάθε Τετάρτη μόνο στο Techblog.

————————————————————————————————————————————

Χαρτογραφώντας τη βαρύτητα
Τι σχήμα έχει η Γη; Σφαιρικό; Όχι απαραίτητα! Ο πλανήτης μας έχει σχήμα σφαιρικό στο ορατό φάσμα. Αν είχαμε δυνατότητα «όρασης» στο βαρυτικό πεδίο θα βλέπαμε τον πλανήτη μας πολύ διαφορετικό –περίπου σαν… πατάτα. Όπως δηλαδή τον είδε ο ευρωπαϊκός αστρονομικός δορυφόρος GOCE (Gravity Field and Steady-State Ocean Circulation Explorer). Χάρη σε δεδομένα που συνέλεξε τα δυο χρόνια που βρίσκεται σε τροχιά, έγινε εφικτή η δημιουργία ενός «βαρυτικού παγκόσμιου χάρτη» απαράμιλλης ακρίβειας. Το μοντέλο αυτό ονομάζεται «γεωειδές» και είναι η επιφάνεια ενός ιδανικού παγκόσμιου ωκεανού χωρίς παλίρροιες και ρεύματα, διαμορφωμένου αποκλειστικά από τη δύναμη της βαρύτητας, η οποία ποικίλει κατά τόπους, έστω και απειροελάχιστα. Τα στοιχεία του GOCE θα βοηθήσουν σημαντικά τη μελέτη των ωκεανών και του κλίματος και θα βελτιώσουν την κατανόηση του εσωτερικού της Γης (πχ βαθύτερη κατανόηση των διαδικασιών που προκαλούν τους σεισμούς, όπως τον πρόσφατο τρομερό σεισμό στην Ιαπωνία).

————————————————————————————————————————————

Μια πλημμυρίδα πλανητών
Μπορεί να διαθέτουμε βαρυτικούς παγκόσμιους χάρτες εξαιρετικής ποιότητας αλλά απέχουμε πολύ ακόμα από το να έχουμε στα χέρια μας τον έστω και κατά προσέγγιση χάρτη ενός εξωπλανήτη –δηλ. ενός πλανήτη άλλου ηλιακού συστήματος. Παρόλα αυτά, η πρόοδος που έχει σημειωθεί στο θέμα της έρευνας και ανακάλυψης εξωπλανητών είναι σημαντικότατη. Μέχρι στιγμής το αμερικανικό Διαστημικό Τηλεσκόπιο Kepler που εκτοξεύτηκε το 2009 έχει ανακαλύψει ούτε λίγο, ούτε πολύ, 1235 πλανήτες, από τους οποίους οι 54 βρίσκονται στη ζώνη που θεωρείται ιδανική για την ανάπτυξη ζωής, όσον αφορά στην απόσταση από το μητρικό άστρο. Κι επειδή μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες (και πολύ περισσότερες) λέξεις, η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια εικόνα που στην οποία απεικονίζονται οι 1235 πλανήτες με τα άστρα-ήλιους τους. Οι πλανήτες είναι οι μαύρες κουκίδες στο εσωτερικό των ανοιχτόχρωμων σφαιρών (άστρα). Ο Ηλιος και η Γη απεικονίζονται ξεχωριστά (πάνω δεξιά, κάτω από την πρώτη σειρά άστρων). Με βάση τα στοιχεία του Kepler, υπολογίζεται ότι στο Γαλαξία μας υπάρχουν 50 δισεκατομμύρια πλανήτες.

————————————————————————————————————————————

Soyuz: ο παλαίμαχος γερο-πιστός
Μέχρι το τέλος του χρόνου, ο παλαίμαχος ρωσικός πύραυλος Soyuz (που εκτός των άλλων εκτοξεύει και τις ομώνυμες επανδρωμένες κάψουλες) θα εκτοξεύεται και από το ευρωπαϊκό διαστημοδρόμιο στο Kuru της Γαλλικής Γουιάνας, στη Ν. Αμερική. Στις 31 Μαρτίου παραδόθηκε έτοιμη η σχετική εξέδρα εκτόξευσης, η κατασκευή της οποίας είχε αρχίσει το Φεβρουάριο του 2007. Οι πρώτοι δυο πύραυλοι Soyuz κατέφθασαν δια θαλάσσης από τη Ρωσία στα τέλη του 2009 για να συναρμολογηθούν. Η νέα εξέδρα είναι παρόμοια με εκείνες στα διαστημοδρόμια του Πλεσέτσκ και του Μπαϊκονούρ αλλά προσαρμοσμένη στις ευρωπαϊκές προδιαγραφές ασφαλείας. Οι Soyuz από το Kuru θα εκτοξεύουν μεγαλύτερα ωφέλιμα φορτία, αφού το διαστημοδρόμιο βρίσκεται πλησιέστερα στον ισημερινό απ’ ό,τι εκείνα στην ρωσική ενδοχώρα. Στο μεταξύ η κάψουλα Soyuz ΤΜΑ-21 (που ονομάστηκε Gagarin προς τιμήν του πρώτου ανθρώπου ο οπίος ταξίδεψε στο διάστημα πριν ακριβώς 50 χρόνια) εκτοξεύτηκε με επιτυχία από το Μπαϊκονούρ στις 5 Απριλίου μεταφέροντας τον Αμερικανό αστροναύτη Ron Garan και τους Ρώσους κοσμοναύτες Andrey Borisenko και Alexander Samokutyaev στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS).

————————————————————————————————————————————

Προσοχή: διαστημικά σκουπίδια!
Ο έλεγχος εδάφους αναγκάστηκε να μετακινήσει ελαφριά τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) στην τροχιά του για να αποφευχθεί σύγκρουση με «διαστημικό σκουπίδι» -συγκεκριμένα ένα θραύσμα που είχε προέλθει από τη σύγκρουση μεταξύ των δορυφόρων Kosmos 2251 και Iridium 33 (Φεβρουάριος 2009). Τα «διαστημικά σκουπίδια», ιδίως τα πολύ μικρά που δεν παρακολουθούνται από τα επίγεια ραντάρ αποτελούν υπολογίσιμο κίνδυνο για επανδρωμένες και μη αποστολές, ενώ έχουν προταθεί αρκετές μέθοδοι αντιμετώπισης του προβλήματος –σε μια από αυτές συμμετέχει και ένας συμπατριώτης μας, ο δρ Βάιος Λάππας (βλ. και σχ. Είδηση στην Καθημερινή)
Στο μεταξύ το πλήρωμα του ISS (Αποστολή 27) προετοιμάζεται για την «υποδοχή» του διαστημικού λεωφορείου Endeavour, η εκτόξευση του οποίου προγραμματίζεται για τις 29 τρέχοντος. Το Endeavour θα μεταφέρει στον ISS το Μαγνητικό Φασματόμετρο Alpha, εξαρτήματα, ένα τεπόζιτο υψηλής πίεσης και ασπίδες κατά των μικρομετεωριτών.

————————————————————————————————————————————

Δείτε τον πραγματικό Άρχοντα των Δαχτυλιδιών
Ο πλανήτης Κρόνος και οι δακτύλιοί του αποτελούν ένα από τα εντυπωσιακότερα αξιοθέατα του νυχτερινού ουρανού. Αρκεί ένα μικρό τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι ισχυρά κυάλια για να τον θαυμάσετε. Στις 4 Απριλίου ο Κρόνος έφτασε στην αντίθεσή του (δηλ η Γη βρίσκεται ανάμεσα σε αυτόν και στον Ήλιο) κι αυτό σημαίνει πως για ένα διάστημα ο πλανήτης θα βρίσκεται στον ουρανό όλη τη νύχτα. Δυστυχώς, επειδή βρίσκεται πολύ μακριά, ο Κρόνος δεν είναι τόσο λαμπρός όσο οι άλλοι ορατοί με γυμνό μάτι πλανήτες. Ωστόσο αξίζει να τον παρατηρήσετε, έστω και με γυμνό μάτι. Ακολουθείστε την «ουρά» της Μεγάλης Άρκτου μέχρι τον Αρκτούρο (το κοκκινωπό λαμπρότερο αστέρι του Βοώτη) και μετά πηγαίνετε στον Στάχυ (Spica, α της Παρθένου). Λίγο αριστερότερα λάμπει ο Κρόνος. Λόγω του προσανατολισμού του Κρόνου, εδώ και δυο χρόνια οι δακτύλιοι ήταν σχεδόν αόρατοι, αλλά αυτό αλλάζει αργά. Με το τηλεσκόπιο ή τα κυάλια, ίσως δείτε ένα πολύ αμυδρό αστεράκι κοντά στον Κρόνο. Είναι ο Τιτάνας, ένας δορυφόρος μεγαλύτερος από τη Σελήνη ο οποίος διαθέτει ατμόσφαιρα πυκνότερη από εκείνη της Γης.

————————————————————————————————————————————

Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr