Space News Report – 10.08.2011

Αλμυροί χείμαρροι ίσως ρέουν στον Άρη, ενώ τεράστιοι πίδακες υδρατμών εμπλουτίζουν με νερό την ατμόσφαιρα του Κρόνου. Απαρατήρητη πέρασε μια πολύ σημαντική διαστημική επέτειος, εξίσου σημαντική με την αποστολή του Γκαγκάριν πριν μισό αιώνα. Και, τέλος, έχετε ποτέ αναρωτηθεί τι θα γινόταν αν δεν υπήρχε η Σελήνη;

Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————

Η ανακάλυψη των αλμυρών «χειμάρρων» του Άρη. Πηγή: NASA/ JPL/ Caltech.

Οι αλμυροί χείμαρροι του Άρη
Το ότι υπάρχει νερό στον Άρη σε μορφή πάγου, ήταν γνωστό εδώ και χρόνια. Όμως για πρώτη φορά ανακαλύφθηκαν ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι το αρειανό νερό μπορεί να βρίσκεται και σε υγρή μορφή! Συγκεκριμένα, σκούροι, δακτυλόμορφοι σχηματισμοί που κατεβαίνουν ορισμένες βουνοπλαγιές στη διάρκεια των θερμότερων μηνών του αρειανού έτους, ίσως φανερώνουν ροή αλμυρού νερού στον πλανήτη. Οι σχηματισμοί χάνονται το χειμώνα και επανεμφανίζονται την επόμενη άνοιξη. Η ανακάλυψη έγινε χάρη σε επανειλημμένες παρατηρήσεις μέσω της κάμερας HiRISE του διαστημοπλοίου της NASA Mars Reconnaissance Orbiter το οποίο περιφέρεται γύρω από τον Άρη. Οι σχηματισμοί εντοπίστηκαν σε μεσαία πλάτη του νότιου ημισφαίριου του Άρη και η καλύτερη εξήγηση που προτείνουν οι επιστήμονες είναι η ροή αλμυρού ή υφάλμυρου νερού, παρότι δεν υπάρχουν συμπερασματικές αποδείξεις. Τα σχετικά στοιχεία δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 5 Αυγούστου μέσω δημοσίευσης στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Science. Το νερό που δημιούργησε τους σχηματισμούς θα πρέπει να ήταν αλμυρό επειδή το αλμυρό νερό παγώνει σε χαμηλότερη θερμοκρασία από γλυκό, συνεπώς λιώνει πιο γρήγορα. Έτσι, ενώ η θερμοκρασία σε ορισμένα σημεία του Άρη (και ορισμένες εποχές) μπορεί να είναι αρκετά χαμηλή για να μένει παγωμένο το γλυκό νερό, είναι αρκετά «υψηλή» ώστε να λιώνει το αλμυρό. Οι «χείμαρροι» έχουν πλάτος μόλις 0,5 με 5 μέτρα και μήκος εκατοντάδες μέτρα. Είναι πολύ στενότεροι από «ρεματιές» που έχουν παρατηρηθεί προηγουμένως στον Άρη. Το νερό των χειμάρρων χάνεται στην ατμόσφαιρα. Ας σημειωθεί εδώ ότι πάνω στον βολιστήρα Phoenix Mars Lander που είχε προσεδαφιστεί στον αρειανό βόρειο πόλο, είχαν παρατηρηθεί πιθανά σταγονίδια αλμυρού νερού. Όλα αυτά αναζωπυρώνουν ξανά την παμπάλαια αλλά πάντα επίκαιρη συζήτηση για την πιθανότητα ύπαρξης κάποιων μορφών ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη.

————————————————————————————————————————————

Αναπαράσταση της πορείας του Cassini γύρω από τον Κρόνο, της συνάντησης με τον Εγκέλαδο και των πιδάκων νερού του τελευταίου.

Διαστημικό νερό από τον Εγκέλαδο στον Κρόνο
Κι ενώ στον Άρη ίσως ρέουν αλμυροί χείμαρροι, εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα πιο μακριά, τεράστια νέφη υδρατμών τροφοδοτούν τον Κρόνο, εκτοξευόμενα από τον παγωμένο δορυφόρο του Εγκέλαδο. Έτσι, χάρη στο ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel, οι αστρονόμοι κατάφεραν να επιλύσουν ένα επίμονο αίνιγμα ηλικίας 14 ετών: εκείνο της προέλευσης ενός πελώριου δακτύλιου νερού που περιβάλλει τον Κρόνο. Ο δακτύλιος έχει πάχος ίσο με την ακτίνα του πλανήτη και είναι δεκάδες φορές πλατύτερος. Παρέμενε μάλιστα αόρατος μέχρι σήμερα, αφού οι υδρατμοί είναι αόρατοι στο ορατό φως σε τέτοιες αποστάσεις. Ωστόσο, χάρη στο Herschel –που «ειδικεύεται» σε παρατηρήσεις στο υπέρυθρο φάσμα- έγινε εφικτός ο εντοπισμός του τεράστιου «ντόνατ νερού». Το νερό αυτό πέφτει υπό μορφή βροχής στην ανώτερη ατμόσφαιρα του Κρόνου. Ήδη από το 2006, το διαστημόπλοιο Cassini είχε ανακαλύψει τεράστιους πίδακες νερού που εκτινάσσονταν με ροή 250 κιλών το δευτερόλεπτο από το νότιο πόλο του Εγκέλαδου και συγκεκριμένα από μια περιοχή με ρωγμές γνωστή ως Ραβδώσεις της Τίγρης (Tiger Stripes). Υδρατμοί είχαν εντοπιστεί στην ανώτερη ατμόσφαιρα του Κρόνου από το 1997, χάρη στο Διαστημικό Αστεροσκοπείο Υπερύθρων (ISO) της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA). Μέχρι τώρα οι αστρονόμοι σπαζοκεφάλιαζαν προσπαθώντας να ερμηνεύσουν πώς είχε βρεθεί εκεί αυτό το νερό αφού η πίεση στην ανώτερη ατμόσφαιρα του Κρόνου ήταν πολύ χαμηλή για να επιτρέψει την αυτογενή ύπαρξη νερού. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στη Γη, όπου το νερό αφθονεί στην επιφάνεια και στην κατώτερη ατμόσφαιρα. Όμως όσο πηγαίνουμε ψηλότερα, οι υδρατμοί μειώνονται και μετά τα 18 χλμ υψόμετρο, η περιεκτικότητα σε νερό πέφτει στα 4 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο), δηλαδή 10.000 φορές λιγότερο απ’ ό,τι στην επιφάνεια της Γης.

————————————————————————————————————————————

Η μετ’ εμποδίων εξαπόλυση του Kedr από τους Ρώσους κοσμοναύτες. Πηγή: NASA TV.

Μετ’ εμποδίων η εξαπόλυση του “Κέδρου”
Την περασμένη Τετάρτη, δυο Ρώσοι κοσμοναύτες ολοκλήρωσαν ένα διαστημικό περίπατο-μαραθώνιο στη διάρκεια του οποίου εξαπέλυσαν και έναν δορυφόρο προς τιμήν του ανθρώπου που έσπασε πρώτος τα δεσμά της Γης, του κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν. Η εξαπόλυση του δορυφόρου Kedr (=Κέδρος) έγινε μετ’ εμποδίων. Όμως τελικά η Ρωσική Διαστημική Υπηρεσία ανακοίνωσε ότι ο διάρκειας 6 ωρών και 22 λεπτών διαστημικός περίπατος των κοσμοναυτών Sergei Volkov και Alexander Samokutyaev που επιχειρούσαν στο διάστημα έχοντας εξέλθει από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) είχε ολοκληρωθεί με επιτυχία. Ο διαστημικός περίπατος ήταν ο 35ος που διεξήγαγαν Ρώσοι κοσμοναύτες μετά την έναρξη συναρμολόγησης της τεράστιας διαστημικής πλατφόρμας το 1998. Αρχικά ο δορυφόρος προγραμματιζόταν να εξαπολυθεί στις 12 Απριλίου, την 50η επέτειο της ιστορικής πτήσης του Γκαγκάριν –φέροντας μάλιστα το όνομα Kedr, το οποίο ήταν το “call-sign” του κοσμοναύτη (η ονομασία που χρησιμοποιούσε κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας του με τον Έλεγχο Αποστολής). Ο δορυφόρος ήταν σχεδιασμένος να εκπέμπει το χαιρετισμό του Γκαγκάριν και το μήνυμά του για παγκόσμια ειρήνη και αρμονία σε πάνω από μια ντουζίνα γλώσσες. Αρχικά τα τηλεοπτικά πλάνα από το διάστημα έδειξαν τους Volkov και Samokutyaev να ανοίγουν την καταπακτή 20 λεπτά καθυστερημένοι και να προσπαθούν να «ξεμπλέξουν» τα πολυάριθμα καλώδια που συνέδεαν τις ογκώδεις ρωσικές διαστημικές στολές τους με τον ISS. Αυτό τους καθυστέρησε άλλη μισή ώρα προτού καταφέρουν τελικά να κάνουν τα πρώτα βήματα για την χειροκίνητη εξαπόλυση του μάζας 30 χιλιογράμμων Kedr. Παρά την ελλιπή ανάπτυξη των κεραιών του, ο μίνι δορυφόρος εξαπολύθηκε, μικρός φόρος τιμής στον πρωτοπόρο κοσμοναύτη.

————————————————————————————————————————————

Φιλμάκι ειδήσεων για την εκτόξευση του Τίτοφ. Η μυστικότητα που επικρατούσε είχε ως αποτέλεσμα να μην προβάλλεται ουσιαστικά κανένα πραγματικό πλάνο από την εκτόξευση!

Η Ιστορία ποτέ δεν ευνοεί τον δεύτερο
Τρεις μέρες αφότου οι δυο Ρώσοι κοσμοναύτες εξεπέλυαν τον «Κέδρο» από τον ISS, η Ρωσία γιόρτασε την 50η επέτειο μιας άλλης, εξίσου σημαντικής επετείου της αστροναυτικής. Στις 6 Αυγούστου 1961, ο Γκέρμαν Τιτόφ γινόταν ο δεύτερος άνθρωπος που ταξίδευε στο διάστημα, τέσσερις μήνες μετά τον Γκαγκάριν. Το κατόρθωμά του, παρότι επισκιάστηκε από την πτήση του Γκαγκάριν, ήταν ακόμα σημαντικότερο αφού απέδειξε ότι ο άνθρωπος μπορούσε να παραμείνει επί πολλές ώρες στο διάστημα. Ο μόλις 25 χρονών Τιτόφ διέγραψε 17 τροχιές γύρω από τη Γη σε μια αποστολή που διάρκεσε λίγο παραπάνω από 25 ώρες (ο Γκαγκάριν είχε κάνει μια μόνο τροχιά σε μια αποστολή διάρκειας μόλις 108 λεπτών). Ο Τιτόφ έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πέρασε μια ολόκληρη μέρα στο διάστημα και ο οποίος μάλιστα τράβηξε και φωτογραφίες από εκεί. Έγινε όμως και το πρώτο θύμα της διαστημικής ναυτίας, η οποία προσβάλλει τον έναν στους τρεις διαστημικούς ταξιδιώτες! Και μέχρι σήμερα παραμένει ο νεότερος άνθρωπος στο διάστημα, παρότι ο ίδιος δεν πραγματοποίησε ποτέ άλλη αποστολή και πέθανε το 2000 από καρδιακή προσβολή ενώ έκανε σάουνα. Προς τιμήν του θα γίνουν τα εγκαίνια ενός σχετικού μουσείου στο Polkovnikovo, το χωριό του Τιτόφ στην περιοχή των ορέων Αλτάι , στη Νότια Σιβηρία. Ο Τιτόφ ποτέ δεν έκρυψε την απογοήτευσή του ότι ήταν δεύτερος και όχι πρώτος (ήταν μάλιστα ο εφεδρικός κοσμοναύτης του Γκαγκάριν). Και οι δυο τους ήταν οι φιναλίστ, έχοντας υποστεί σκληρή εκπαίδευση και επιλεγεί από εκατοντάδες φιλόδοξους Σοβιετικούς πιλότους. Η επιλογή του Γκαγκάριν έγινε μόλις την παραμονή της ιστορικής εκτόξευσης. Τα τελικά κριτήρια ήταν ότι ο Τιτόφ θεωρήθηκε πιο εσωστρεφής, διέθετε λιγότερη… προλεταριακή ανατροφή και το όνομά του (Γκέρμαν) κρίθηκε ανεπαρκώς Ρωσικό…

————————————————————————————————————————————

Αναπαράσταση της γένεσης της Σελήνης.

Κι αν δεν υπήρχε η Σελήνη;
Το ερώτημα μπορεί να φαίνεται αφελές ή άσκοπο. Όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Αν η Γη δεν διέθετε τη Σελήνη, οι νύχτες μπορεί να ήταν αφέγγαρες, ίσως όμως να μην υπήρχε ο άνθρωπος να τις αντιληφθεί! Κι αυτό γιατί η ύπαρξη της Σελήνης είναι συνδεδεμένη με την ύπαρξη εξελιγμένης ζωής στη Γη. Κατ’ αρχάς, χωρίς τη Σελήνη η κλίση του άξονα της Γης θα παρουσίαζε μεγάλες διακυμάνσεις –μέχρι 10ο σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις. Η σταθερότητα της κλίσης του άξονα ενός πλανήτη έχει άμεση επίδραση πάνω στην ανάπτυξη και εξέλιξη της ζωής. Με ασταθή άξονα, το κλίμα θα παρουσίαζε τεράστιες μεταβολές και η εξέλιξη περίπλοκων μορφών ζωής θα ήταν αδύνατη. Επιπλέον μια ογκώδης σελήνη, όπως η δική μας, αποτελεί «απόχη» που έλκει μεγάλα μετέωρα και κομήτες οι οποίοι τελικά συντρίβονται στην αθέατη πλευρά της, αντί πάνω στη Γη –ένας άλλος μεγάλος ανασταλτικός παράγοντας της εξέλιξης της ζωής. Σύμφωνα με τις ισχύουσες θεωρίες, η δημιουργία της Σελήνης έγινε όταν ένα σώμα στο μέγεθος του Άρη συγκρούστηκε με τη Γη λίγο μετά τη δημιουργία της τελευταίας. Η σύγκρουση αυτή μετέβαλλε την περιστροφή και την κλίση της Γης έτσι ώστε να προκύψουν οι σημερινές τιμές (που είναι ευνοϊκές προς τη ζωή!). Ίσως μάλιστα η σύγκρουση αυτή να απάλλαξε τη Γη από «περισσευούμενη» ατμόσφαιρα η οποία αν είχε παραμείνει, ίσως είχε κάνει τον πλανήτη μας να μοιάζει με την καυτή Αφροδίτη. Η ύπαρξη ογκώδους Σελήνης δημιουργεί το φαινόμενο των παλιρροιών στις θάλασσες της Γης –και ίσως ευνόησε έτσι την έξοδο της ζωής από τους αρχέγονους ωκεανούς, τον αποικισμό της στεριάς και τελικά την δημιουργία της… αφεντιάς μας!

————————————————————————————————————————————

Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr

Ο Αλέξανδρος Παππάς είναι ο πιο παλιός συνεργάτης του Techblog και επωμίζεται την επικοινωνία του site με τις εταιρείες καταγράφοντας όλα τα νέα τεχνολογίας από την ελληνική αλλά και την διεθνή ειδησεογραφία. Ο Αλέξανδρος έχει σπουδάσει στην Αγγλία και σήμερα διατηρεί ένα από τα μεγαλύτερα βιβλιοπωλεία στην Χαλκιδική.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Παρακολουθήστε τα σχόλια
Να ειδοποιηθώ όταν
guest

3 Σχόλια
παλαιότερο
νεώτερο
Inline Feedbacks
View all comments
Αποστόλης

Κλασικά πάρα πολύ ωραίο άρθρο κύριε Βέμπο! Ευχαριστώ.

Υ.Γ Σόρρυ για την καθυστέρηση του σχολίου αλλά χτες δεν άνοιξα καθόλου τον υπολογιστή μου.

Άρης

Πολύ ενδιαφέρον άρθρο! Ευχαριστούμε!

Νίκος Αποστ

Συνέχισε την καλή δουλειά!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Space News Report report Space Space News

Space News Report – 28.11.2012

Οι φήμες για το τι έχει ανακαλύψει το Curiosity στον Άρη δίνουν και παίρνουν αλλά το πιθανότερο είναι πως δεν πρόκειται για κάτι πραγματικά συγκλονιστικό. Όμως μια αρειανή αμμοθύελλα ίσως επηρεάσει τη λειτουργία των τροχοφόρων. Παράλληλα η Ευρώπη θα συνεργαστεί με τη Ρωσία για το δικό της αρειανό ρόβερ. Στο μεταξύ επελέγησαν δυο άντρες που […]

Space News Report report Space Space News

Space News Report – 08.11.2012

Θολό είναι το μέλλον του ρωσικού επανδρωμένου διαστημοπλοίου που θα αντικαταστήσει το Soyuz. Μια νέα υπηρεσία της NASA μπορεί να σας ειδοποιεί για επερχόμενα περάσματα του Διαστημικού Σταθμού. Το Curiosity μας έστειλε την αυτοπροσωπογραφία του από τον Άρη, ενώ πιο πέρα, στη ζώνη των αστεροειδών, οι επιστήμονες αποκάλυψαν το μυστικό της «αιώνιας νεότητας» της Εστίας.

Space News Report report Space Space News

Space News Report – 24.10.2012

Ένα νέο Soyuz έφυγε για τον Διαστημικό Σταθμό μεταφέροντας το πλήρωμα της Αποστολής 33. Στο μεταξύ μια δεύτερη –πλην όμως- ξεροψημένη Γη ανακαλύφθηκε γύρω από το κοντινότερο άστρο. Οι Ευρωπαίοι σχεδιάζουν έναν αστρονομικό δορυφόρο που θα κατασκοπεύσει εξωπλανήτες αλλά οι Αμερικανοί ανησυχούν για την σωματική ακεραιότητα του πρώτου διαστημοπλοίου που θα φτάσει στον Πλούτωνα σε […]

Space News Report Space Space News Space News Report

Space News Report – 27.06.2012

Οι αστροναύτες του Shenzhou κατάφεραν να συνδέσουν χειροκίνητα το σκάφος τους με το Tiangong, πραγματοποιώντας ακόμα ένα βήμα στη δημιουργία κινεζικού διαστημικού σταθμού. Στο μεταξύ, ετοιμάζεται το νέο πλήρωμα του Διαστημικού Σταθμού, άφθονο νερό ανακαλύφθηκε στο νότιο πόλο της Σελήνης και στα έγκατα του Άρη, ενώ στα πέρατα του διαστήματος δυο εξωπλανήτες αλληλοκυνηγιούνται γύρω από […]