Space News Report – 13.04.2011

Σαν χθες, πριν πενήντα χρόνια, ο πρώτος άνθρωπος έσπαζε τα δεσμά της Γης και ταξίδευε στο διάστημα. Σήμερα βολιδοσκοπούμε τα μυστικά του «ψυχρού σύμπαντος», καταγράφουμε τη Μουσική των Σφαιρών, αλλά η θέληση για τολμηρές διαστημικές εξορμήσεις αποτελεί είδος εν ανεπαρκεία…

Νέα στήλη: Space News Report. Κάθε Τετάρτη μόνο στο Techblog.

————————————————————————————————————————————

Μισός Αιώνας Αστροναυτικής
Η 12η Απριλίου θα μείνει για πάντα στην ιστορία σαν την ημέρα που ο άνθρωπος ξέφυγε για πρώτη φορά από το λίκνο της Γης. Εκείνη την ημέρα του 1961, ο 27χρονος σμηναγός Γιούρι Γκαγκάριν εκτοξεύτηκε με το Vostok 1 και επανήλθε στη Γη μετά από 108 λεπτά, έχοντας διαγράψει μία τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας. Έκτοτε 502 άνθρωποι από 38 χώρες έχουν πραγματοποιήσει το ίδιο ταξίδι. Δώδεκα από αυτούς πάτησαν στη Σελήνη. Τα αρχικά αισιόδοξα οράματα για βάσεις στη Σελήνη και στον Άρη μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα δεν ευοδώθηκαν –λόγω του τεράστιου κόστους και της γενικότερης παράλυσης της θέλησης για ριψοκίνδυνα κατορθώματα. Όμως η ανθρώπινη παρουσία στο διάστημα είναι πλέον συνεχής χάρη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Η επέτειος της πτήσης του Γκαγκάριν ήταν πάντα μεγάλη γιορτή στην ΕΣΣΔ/ Ρωσία, αλλά από φέτος απέκτησε και οικουμενικό χαρακτήρα αφού ανακηρύχθηκε ως Διεθνής Ημέρα Επανδρωμένης Πτήσης από την Γενική Σύνοδο του ΟΗΕ. Εδώ μπορείτε να δείτε ένα infographic όλων των επανδρωμένων διαστημοπλοίων, εδώ ένα αντίστοιχο για την πτήση του Vostok 1 και εδώ μπορείτε να ψηφίσετε τις καλύτερες διαστημικές φωτογραφίες.

————————————————————————————————————————————

Το Νέο πρόσωπο του Ψυχρού Σύμπαντος
Από το Μάιο του 2009 η Ευρώπη διαθέτει σε τροχιά το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Herschel ένα «μάτι» με το οποίο βολιδοσκοπεί το «ψυχρό» σύμπαν, «βλέποντας» στο υπέρυθρο φάσμα. Άστρα που είναι αρκετά θερμά για να εκπέμψουν ακτινοβολία στο οπτικό μέρος του φάσματος, βρίσκονται συχνά κρυμμένα πίσω από μεγάλα νέφη σκόνης η οποία απορροφά την ακτινοβολία τους καθιστώντας τα αόρατα στο οπτικό φάσμα. Όμως η υπέρυθρη ακτινοβολία όχι μόνο διαπερνά το μεσοαστρικό αέριο και τη σκόνη αλλά εκπέμπεται απ’ αυτά, αποτελώντας ένα μεγάλο μέρος της συνολικής ακτινοβολίας του σύμπαντος. Χάρη στο Herschel, «ψυχρά» κοσμικά αντικείμενα, αόρατα από άλλα τηλεσκόπια, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν και να μελετηθούν για πρώτη φορά. Δυο συμπατριώτες μας έχουν σημαντική συμμετοχή στις έρευνες του Herschel: ο δρ Μανώλης Ξυλούρης, του Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Εθνικού Αστεροσκοπείου και ο δρ Μάρκος Τριχάς, Smithsonian Fellow στο Πανεπιστήμιο του Harvard. Μια από τις σημαντικότερες, μέχρι στιγμής, ανακαλύψεις του Herschel είναι πως το νερό αποτελεί πολύ κοινή χημική ένωση στο σύμπαν και μπορεί να βρεθεί ακόμα και σε μέρη που θεωρούνταν ‘άνυδρα’.

————————————————————————————————————————————

Το Τραγούδι των Άστρων
Το Σύμπαν που μας περιβάλλει αποδεικνύεται ολοένα και πιο παράξενο. Έτσι, το Herschel μπορεί να ερευνά το ψυχρό σύμπαν, όμως κάποιοι άλλοι ερευνούν τη «Μουσική των Σφαιρών». Τα άστρα τρεμοσβήνουν στο νυχτερινό ουρανό, αλλά κάποιοι ακούν το τραγούδι τους. Όχι, δεν είναι ποιητική μεταφορά. Βρετανοί επιστήμονες, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Kepler της NASA, κατάφεραν να καταγράψουν την «ηχητική υπογραφή» των άστρων –γιατί κάθε άστρο εκπέμπει διαφορετικό σήμα που «διηγείται» μια διαφορετική εξελικτική ιστορία. Έτσι το τραγούδι των άστρων παρέχει σημαντικές πληροφορίες για το μέγεθος αλλά και τη δομή τους και έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει τις επικρατούσες θεωρίες. Τα επόμενα χρόνια οι επιστήμονες ελπίζουν να συγκεντρώσουν «τραγούδια» από εκατοντάδες άστρα, κυριολεκτικά μελετώντας την αρμονία του κόσμου, πολλούς αιώνες μετά τον Πυθαγόρα και τον Πλάτωνα που μίλησαν πρώτοι για τη Μουσική των Σφαιρών.

————————————————————————————————————————————

Ένα ιδιωτικό “Βαρύ Γεράκι”
Ο Elon Musk, η εταιρεία του οποίου (SpaceX) δημιούργησε την πρώτη ιδιωτικά εκτοξευόμενη διαστημική κάψουλα (Dragon) με τον δικό της πύραυλο (Falcon 9) αποκάλυψε τα σχέδιά του για τη δημιουργία ενός νέου, πανίσχυρου πυραυλικού φορέα, του Falcon Heavy, ο οποίος θα είναι και ο μεγαλύτερος στον κόσμο. Ο πύραυλος αυτός θα μεταφέρει μεγαλύτερο φορτίο σε τροχιά από οποιονδήποτε προηγούμενο πύραυλο στην ιστορία της αστροναυτικής –εκτός από τον Saturn 5 των αποστολών προσσελήνωσης Apollo το 1969-1972. Σύμφωνα με τον Musk, ο Falcon Heavy θα ανοίξει νέους ορίζοντες και θα πρωτοεκτοξευτεί το 2013-14. Έχοντας δυνατότητα ανύψωσης 53 τόνων σε τροχιά, ο Falcon Heavy θα έχει υπερδιπλάσια δυνατότητα από εκείνη του Delta V Heavy, του πλέον ισχυρού πυραύλου σήμερα. Το φορτίο αυτό ισοδυναμεί με ένα Boeing 737-200 με πλήρες φορτίο και 136 επιβάτες! Ο Musk αισιοδοξεί ότι το κόστος μεταφοράς ανά χιλιόγραμμο δεν θα ξεπερνά τα $1000 –θεαματικά κατώτερο από το ισχύον. Μακροπρόθεσμα, η ύπαρξη ενός τέτοιου ισχυρού φορέα θα ανοίξει νέες προοπτικές για την εξερεύνηση του διαστήματος και για αποστολές επανδρωμένων αποστολών πέρα από τη γήινη τροχιά –ιδίως προς κοντινούς αστεροειδείς, οι οποίες έχουν αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης τον τελευταίο καιρό.

————————————————————————————————————————————

Με τον “Ωρίωνα” στους αστεροειδείς;
Πριν δυο σχεδόν χρόνια ο Αμερικανός πρόεδρος Obama ακύρωσε το πρόγραμμα Constellation του προκατόχου του, που αφορούσε επανδρωμένη επιστροφή στη Σελήνη ως το 2020 αναπροσανατολίζοντας ριζικά το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα. Ωστόσο η αλλαγή πορείας έχει οδηγήσει σε ένα τοπίο μέσα σε (πυκνή) ομίχλη. Το διαστημικό λεωφορείο «συνταξιοδοτείται» φέτος και τα επόμενα χρόνια οι Αμερικανοί αστροναύτες θα μεταφέρονται σε τροχιά με τα παλαίμαχα ρωσικά Soyuz –πραγματικό κατάντημα για τη χώρα που έστειλε πρώτη ανθρώπους στη Σελήνη! Η NASA αναζητά το νέο διαστημικό όχημα με το οποίο θα πραγματοποιεί τις μελλοντικές επανδρωμένες πτήσεις στο διάστημα. Ένας βασικός υποψήφιος είναι η κάψουλα Dragon της SpaceX, αλλά υπάρχουν κι άλλοι. Η εταιρεία Lockheed Martin συνεχίζει να αναπτύσσει την κάψουλα Orion, κάποτε «ψυχή» του προγράμματος Constellation, ελπίζοντας αυτή να αποτελέσει τμήμα ενός συστήματος ικανού να μεταφέρει ανθρώπους στη Σελήνη και στον Άρη. Αυτό αποτελεί μια πολύ μακροπρόθεσμη προοπτική, αλλά μια αποστολή σε κοντινούς αστεροειδείς ίσως έχει περισσότερες πιθανότητες να πραγματοποιηθεί. Η εταιρεία εκπόνησε μια σχετική μελέτη αποστολής με την ονομασία Plymouth Rock η οποία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ακόμα και το 2016.

————————————————————————————————————————————

Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr