Η Ευρώπη σκέπτεται να ζητήσει τη συνδρομή της Ρωσίας για να υλοποιήσει τα… αρειανά της όνειρα. Στο μεταξύ η Γηραιά Ήπειρος θα βολιδοσκοπήσει τα βάθη του σύμπαντος με τον «Ευκλείδη», το Ιράν απέτυχε να στείλει την πρώτη του μαϊμού στο διάστημα, αλλά η NASA ανακάλυψε σε έναν αστεροειδή ένα βουνό τρεις φορές ψηλότερο από το Έβερεστ αλλά και το εξωτικότερο χιονοδρομικό κέντρο του Ηλιακού Συστήματος!
Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————
Για μια φούχτα αρειανό χώμα
Ο δρόμος για τον Άρη ήταν πάντα δύσκολος και πάντα διάσπαρτος από αποτυχημένα διαστημόπλοια και ακυρωμένα σχέδια. Εδώ και είκοσι χρόνια, η περίφημη αποστολή επιστροφής δείγματος εδάφους (sample return mission) οπισθοχωρεί όλο και περισσότερο σε ένα αβέβαιο μέλλον. Πρόσφατα όμως, η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) φαίνεται ότι βαρέθηκε να περιμένει τη NASA να δεσμευτεί για το δικό της μερίδιο δυο κοινών αμερικανο-ευρωπαϊκών αποστολών με χρονικό ορίζοντα το 2016-18 οι οποίες θα έθεταν τα θεμέλια για να συγκεκριμενοποιηθεί η αποστολή επιστροφής εδάφους δείγματος. Έτσι, προκειμένου να συνεχιστεί το σχέδιο, ο γενικός διευθυντής της ESA Jean-Jacques Dordain απεύθυνε επίσημη πρόσκληση στη Ρωσία να παίξει το ρόλο του εταίρου. Συγκεκριμένα, ζήτησε από την ρωσική διαστημική υπηρεσία (Roskosmos) να παράσχει τον πύραυλο Proton για να εκτοξευτεί ο ευρωπαϊκός βολιστήρας αρειανών τηλεπικοινωνιών (που θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη) συν μια μικρή άκατος προσεδάφισης, το 2016. Η NASA είχε πει στην ESA πως λόγω οικονομικών δυσχερειών δεν θα μπορούσε να δεσμευτεί για την εκτόξευση της αποστολής του 2016 ενώ η σχεδιαζόμενη εκτόξευση του ευρωπαϊκού αυτόματου τροχοφόρου ExoMars με αμερικανικό πύραυλο Atlas-5, το 2018, είναι επίσης «στον αέρα». Όμως χωρίς την αρχικά υποσχεθείσα αμερικανική συμμετοχή, η τύχη των αποστολών θα παραμείνει αβέβαιη, παρά την πιθανή ρωσική συμμετοχή. Και εκτός αυτού, η τελευταία δεν είναι με κανένα τρόπο εξασφαλισμένη. Η απάντηση τόσο της Roskosmos όσο και στελεχών του ρωσικού διαστημικού προγράμματος ήταν με δυο λόγια «μην βιάζεστε», αφού πρώτα η Ρωσία πρέπει να μελετήσει και να εκτιμήσει πολλούς παράγοντες προτού δεσμευτεί.
————————————————————————————————————————————
Ο Ευκλείδης αναζητά τη σκοτεινή ενέργεια
Πέραν της πιθανής συνεργασίας με τους Ρώσους για τον Άρη, η ESA σχεδιάζει και άλλες αποστολές με διαφορετικά αντικείμενα. Η προέλευση της επιταχυνόμενης διαστολής του σύμπαντος αποτελεί μια από τις συναρπαστικότερες προκλήσεις της κοσμολογίας του 21ου αιώνα. Αστρονόμοι και φυσικοί είναι πεπεισμένοι ότι η κατανόηση αυτής της προέλευσης θα προκαλέσει επανάσταση στην κβαντική φυσική, τη βαρύτητα και τη φυσική του σύμπαντος όπως αυτό ήταν λίγο μετά τη γέννησή του. Έτσι λοιπόν, η αποστολή EUCLID (Ευκλείδης) αποτελεί μια διαστημική έρευνα της ESA με αντικείμενο την περίφημη «σκοτεινή ενέργεια», η οποία σχετίζεται άμεσα με τη διαστολή του σύμπαντος. Με τις υπάρχουσες παρατηρήσεις, συνάγεται το συμπέρασμα ότι η σκοτεινή ενέργεια αποτελεί πάνω από το 70% της πυκνότητας ύλης-ενέργειας του σύμπαντος, συνεπώς αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της εξέλιξής του. Ο «Ευκλείδης» θα παρατηρήσει αρκετές εκατοντάδες δισεκατομμύρια γαλαξίες σε μια μεγάλη έκταση του ουρανού προκειμένου να εντοπίσει τις «υπογραφές» της σκοτεινής ενέργειας, της σκοτεινής ύλης και της βαρύτητας. Μελετώντας το φαινομενικό σχήμα και την κατανομή των γαλαξιών στο σύμπαν, οι αστρονόμοι θα μπορέσουν να εξετάσουν αν η Γενική Σχετικότητα ισχύει ως θεωρία περιγραφής του σύμπαντος σε κλίμακα δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Για το σκοπό αυτό, το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» θα είναι εξοπλισμένο με κάμερα στο ορατό φάσμα (VIS) και φασματόμετρο-κάμερα στο εγγύς υπέρυθρο (NISP) οι οποίες θα αναπτυχθούν από μια ευρωπαϊκή κοινοπραξία αποτελούμενη από 110 ευρωπαϊκά εργαστήρια και 800 επιστήμονες. Κύριο ρόλο θα παίξουν τα γερμανικά ιδρύματα Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics (MPE) και το Πανεπιστήμιο Ludwig Maximilians (LMU).
————————————————————————————————————————————
Χάθηκε στο διάστημα η… ισλαμική μαϊμού
Την περασμένη Τετάρτη, το Ιράν αναγνώρισε ότι η προσπάθειά του να αποστείλει μια μαϊμού στο διάστημα τον περασμένη μήνα –που πολυδιαφημίστηκε ως το πρώτο βήμα για την εκτόξευση ανθρώπου στο διάστημα- ήταν τελικά αποτυχημένη. Το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο ISNA ανακοίνωσε δια στόματος αναπληρωτή υπουργού Επιστήμης Mohammad Mehdinejad-Nouri ότι «ο πύραυλος Kavoshgar-5 που μετέφερε μια κάψουλα με ζώο (μαϊμού) εκτοξεύτηκε στη διάρκεια του μήνα Shahrivar (23 Αυγούστου-22 Σεπτμβρίου). Όμως η εκτόξευση δεν ανακοινώθηκε επειδή οι προσδοκώμενοι επιστημονικοί στόχοι της δεν επετεύχθησαν». Ο ίδιος είπε πως η εκτόξευση ζώου στο διάστημα ήταν «στρατηγικής και μεγάλης σημασίας» και εξέφρασε την ελπίδα ότι οι μελλοντικές εκτοξεύσεις θα πετύχουν αυτούς τους στόχους. Στις 3 Οκτωβρίου το Ιράν είχε ανακοινώσει ότι ανέβαλε επ’ αόριστο τα σχέδια για εκτόξευση μαϊμούς στο διάστημα χωρίς να δώσει στη δημοσιότητα τους λόγους. Το πλάνο αφορούσε την εκτόξευση μιας κάψουλας με συστήματα διατήρησης της ζωής με πύραυλο Kavoshgar-5 σε ύψος 120 χλμ στο πλαίσιο μιας υποτροχιακής πτήσης και είχε ανακοινωθεί τον περασμένο Φεβρουάριο από τον πρόεδρο της χώρας Mahmoud Ahmadinejad. Τότε η Τεχεράνη είχε διαφημίσει την εκτόξευση ως το πρώτο βήμα προς την αποστολή ανθρώπου στο διάστημα, με χρονικό ορίζοντα το 2020. Τον περασμένο Μάρτιο το Ιράν είχε εκτοξεύσει με επιτυχία μια προγενέστερη εκδοχή του πυραύλου (Kavoshgar-4) με δοκιμαστική κάψουλα που θα φιλοξενούσε τη μαϊμού. Φαίνεται όμως πως το δύσμοιρο ζώο χάθηκε όταν η αποστολή απέτυχε. Η ισλαμική δημοκρατία του Ιράν είχε στείλει στο διάστημα μικρά ζώα (έναν αρουραίο, χελώνες και σκουλήκια) στο διάστημα με πύραυλο Kavoshgar-3 το 2010. Δυτικοί παρατηρητές επισημαίνουν ότι η τροχιακή εκτόξευση κάψουλας με ζώα φανερώνει τη δυνατότητα του Ιράν να εκτοξεύει διηπειρωτικούς πυραύλους (ICBM) που κάλλιστα θα μπορούσαν να φέρουν πυρηνικές κεφαλές.
————————————————————————————————————————————
Βουνό τριπλάσιο του Έβερεστ στην Εστία
Και ενώ το Ιράν αποτύχαινε στην προσπάθειά του να στείλει μαϊμού στο διάστημα, με αποτέλεσμα να πληγεί το φιλόδοξο διαστημικό του πρόγραμμα, αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα μακρύτερα, στη ζώνη των αστεροειδών, ο βολιστήρας Dawn της NASA συνέχιζε τη μελέτη του πλανητοειδή Εστία. Μια νέα εικόνα που μετέδωσε το Dawn, απεικονίζει ένα βουνό τρεις φορές ψηλότερο από το όρος Έβερεστ στην νότια πολική περιοχή του τεράστιου αστεροειδούς. Η κορυφή του βουνού φτάνει σε ύψος 22 χλμ πάνω από το μέσο όρο υψομέτρου της περιβάλλουσας περιοχής. Μια άλλη εντυπωσιακή δομή που κατάφερε να φωτογραφήσει το Dawn είναι ένας τεράστιος γκρεμός με απότομες πλαγιές στο δεξί άκρο της ίδιας φωτογραφίας. Ο γκρεμός ορίζει μέρος της νότιας πολικής κοιλότητας. Οι επιστήμονες της αποστολής πιστεύουν ότι τα γεωλογικά χαρακτηριστικά γύρω από τη βάση του γκρεμού αποτελούν κατά πάσα πιθανότητα το αποτέλεσμα κατολισθήσεων. Η ευκρίνεια της εικόνας είναι περίπου 300 μέτρα ανά pixel. Ο βολιστήρας Dawn μπήκε σε τροχιά γύρω από την Εστία τον περασμένο Ιούλιο, ενώ τα μέλη της επιστημονικής ομάδας της αποστολής θα συζητήσουν τα μέχρι στιγμής ευρήματα και τις παρατηρήσεις του Dawn στην Ετήσια Σύσκεψη της Γεωλογικής Υπηρεσίας της Αμερικής (Geological Society of America) που θα λάβει χώρα στη Μιννεάπολη. Μεταξύ άλλων θα συζητήσουν και τις θεωρίες περί της γένεσης των περίεργων κρατήρων της Εστίας. Το Dawn θα παραμείνει επί ένα χρόνο σε τροχιά γύρω από την Εστία και μετά θα αναχωρήσει τον Ιούλιο του 2012 με προορισμό τη Δήμητρα, έναν άλλο μεγάλο αστεροειδή, στον οποίο και θα φτάσει το 2015.
————————————————————————————————————————————
Στα… χιονοδρομικά κέντρα του Εγκέλαδου!
Και πολύ πιο μακριά από την Εστία, στον Κρόνο, οι ανακαλύψεις του βολιστήρα Cassini αποκαλύπτουν συναρπαστικές λεπτομέρειες για τον παγωμένο δορυφόρο του, Εγκέλαδο. Σύμφωνα με τα συλλεχθέντα δεδομένα, το λεπτό χιόνι που καλύπτει την επιφάνεια του Εγκέλαδου θα ήταν ιδανικό για σκι! Η χαρτογράφηση της επιφάνειας δείχνει πως τα σωματίδια του πάγου που εκτοξεύονται από τα έγκατα του Εγκέλαδου, πέφτουν στην επιφάνεια με προβλέψιμο μοτίβο. Η χαρτογράφηση αυτή επισημαίνει ότι οι πίδακες και οι θερμικές πηγές που τους προκαλούν είναι σχετικά μακρόβια γεωλογικά χαρακτηριστικά με χρόνο ζωής μερικές χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με τα μοντέλα που καταστρώθηκαν, οι νιφάδες χιονιού ξεφεύγουν από την τροχιά του Εγκέλαδου, αλλά ένα μεγάλο μέρος τους ξαναπέφτει στον δορυφόρο με βάση ένα χαρακτηριστικό μοτίβο. Οι υψηλής ευκρίνειας φωτογραφίες (κάποιες από αυτές έχουν ευκρίνεια 12 μέτρων!) αποκαλύπτουν ασυνήθιστα λείες πεδιάδες με υψώματα και βουναλάκια τα οποία υποδηλώνουν κρατήρες και άλλα γεωλογικά χαρακτηριστικά, θαμμένα στο χιόνι. Υπάρχουν επίσης και φαράγγια βάθους μέχρι 500 μέτρων και μήκους 1,5 χλμ. Το στρώμα του χιονιού έχει βάθος περίπου 100 μ. Πάντως ο ρυθμός απόθεσης χιονιού στον Εγκέλαδο είναι πολύ βραδύς συγκρινόμενος με τα δεδομένα της Γης –λιγότερο από ένα χιλιοστό του χιλιοστού κάθε χρόνο. Συνεπώς ένα στρώμα πάχους 100 μ θα χρειάστηκε δεκάδες εκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστεί. Άραγε ένας αστροναύτης θα μπορούσε να κάνει σκι στον Εγκέλαδο; Αν παραβλέψουμε την πολύ χαμηλή βαρύτητα (μόλις το 1% της γήινης) και την ογκώδη στολή του αστροναύτη, τα σωματίδια του χιονιού είναι μικρότερα και από τα σωματίδια του ταλκ. Έτσι ο Εγκέλαδος διαθέτει πίστες για σκι με το λεπτότερο χιόνι που μπορεί να φανταστεί ακόμα και ο πιο δεινός γήινος σκιέρ!
————————————————————————————————————————————
Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr
Ωραία once more! 😉