Ο δεύτερος ρωσικός Soyuz από ευρωπαϊκό έδαφος είναι γεγονός. Οι αστροναύτες του ISS ετοιμάζονται για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα αλλά και να υποδεχτούν το πρώτο ιδιωτικό διαστημόπλοιο. Ένας άσημος κομήτης κατάφερε το ακατόρθωτο αψηφώντας την κόλαση του Ήλιου. Κι όσον αφορά την… συντέλεια του 2012 ησυχάστε γιατί, τουλάχιστον από σουπερνόβα, δεν υπάρχει περίπτωση να πάμε!
Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————
Εκτοξεύτηκε και ο δεύτερος «ευρωπαϊκός» Soyuz
Το βράδυ της 16ης Δεκεμβρίου, εκτοξεύτηκε από το ευρωπαϊκό διαστημοδρόμιο Kuru στη Γαλλική Γουιάνα (Νότια Αμερική) ο δεύτερος πύραυλος Soyuz. Η πράξη αυτή επιβεβαίωσε την ευελιξία του ευρωπαϊκού κονσόρτσιουμ Arianespace σε ό,τι αφορά τις σχετικές επιχειρήσεις από το Kuru. Ο ρωσικός πύραυλος τοποθέτησε έξι δορυφόρους σε ηλιοσύγχρονη τροχιά (δηλαδή σε τροχιά χάρη στην οποία περνούν από το ίδιο σημείο την ίδια ώρα κάθε μέρα). Μετά από ομαλή πτήση 3 ωρών και 26 λεπτών, ο Soyuz εξαπέλυσε τον γαλλικό δορυφόρο Pleiades 1 και τον χιλιανό δορυφόρο SSOT καθώς επίσης και τέσσερις μικροδορυφόρους επίδειξης (demonstration microsatellites) ELISA για λογαριασμό του γαλλικού υπουργείου Άμυνας (οι ELISA είναι δορυφόροι ELINT, δηλαδή ηλεκτρονικής παρακολούθησης). Επρόκειτο για τη δεύτερη εκτόξευση Soyuz από το Kuru (η ιστορική πρώτη είχε γίνει στις 21 Οκτωβρίου, βλ. και το σχετικό SNR : https://techblog.gr/spacenews/space-news-report-27-10-2011/). Η εκτόξευση αυτή ήταν και η 1.781η πτήση πυραύλου της οικογένειας Soyuz ο οποίος εγκαινίασε την διαστημική εποχή με την εκτόξευση του Sputnik το 1957 αλλά και εκείνη του Γιούρι Γκαγκάριν τέσσερα χρόνια αργότερα. Έκτοτε ο Soyuz αποτελεί το «γερο-πιστό» του ρωσικού διαστημικού προγράμματος και έχει ένα πολύ σημαντικό ρεκόρ αξιοπιστίας και αντοχής, τόσο σε μη επανδρωμένες όσο και σε επανδρωμένες αποστολές. Ο δορυφόρος Pleiades 1 ζυγίζει σχεδόν ένα τόνο και θα παράσχει υπηρεσίες δορυφορικής παρατήρησης και φωτογράφησης εξαιρετικά υψηλής ευκρίνειας (50 εκατοστών!) από τροχιά ύψους 700 χλμ. Ο χιλιανός SSOT (Sistema satelital de Observacion de la Tierra) ζυγίζει 120 κιλά και είναι κι αυτός δορυφόρος τηλεπισκόπησης τόσο για πολιτικές όσο και για στρατιωτικές χρήσεις.
————————————————————————————————————————————
Το πρώτο ιδιωτικό διαστημόπλοιο στον ISS
Και στο μεταξύ η αμερικανική NASA ανακοίνωσε την ημερομηνία εκτόξευσης του πρώτου ιδιωτικού διαστημοπλοίου με κατεύθυνση τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Η αποστολή αυτή, στην οποία θα δοκιμαστεί ένα όχημα σχεδιασμένο να μεταφέρει φορτίο –και μελλοντικά ανθρώπους- σε τροχιά, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ορόσημο για την ανερχόμενη ιδιωτική διαστημική βιομηχανία. Έτσι η NASA έδωσε το τελικό πράσινο φως στην εταιρία SpaceX για την εκτόξευση της κάψουλας Dragon με πύραυλο Falcon 9 –αμφότερα δημιουργήματα της εταιρίας- στις 7 Φεβρουαρίου 2012. Η αποστολή, που είναι η δεύτερη για την SpaceX στο πλαίσιο του προγράμματος εμπορικών διαστημικών μεταφορών COTS (Commercial Orbital Transportation Services) της NASA, αφορά την πτήση της κάψουλας Dragon σε τροχιά και το ραντεβού της με τον ISS. Πρόκειται για ένα απαιτητικό εγχείρημα που, αν στεφθεί από επιτυχία, θα αποτελέσει ακόμα ένα σημαντικό βήμα τόσο για την SpaceX όσο και για τον όλο κλάδο. Τους επόμενους μήνες η SpaceX θα πρέπει να αποδείξει ότι καλύπτει τις απαιτούμενες προδιαγραφές ασφάλειας που θέτει η NASA –οι οποίες βεβαίως θα είναι πολύ αυστηρές σε περίπτωση επανδρωμένης πτήσης. Όταν εκτοξευτεί το Dragon, θα υποβληθεί σε ποικίλα τεστ των συστημάτων του κάνοντας αρχικά πέρασμα από τον ISS σε απόσταση 3,2 χλμ. Κατόπιν θα πλησιάσει τον σταθμό –αλλά δεν θα συνδεθεί αυτόνομα. Την εργασία αυτή έχουν αναλάβει μέλη του πληρώματος του ISS τα οποία θα «γραπώσουν» το Dragon με ειδικό ρομποτικό βραχίονα και θα το προσαρμόσουν στο τμήμα Harmony του ISS. Όταν η αποστολή ολοκληρωθεί, η κάψουλα Dragon θα αποσπαστεί από τον διαστημικό σταθμό και θα διαλυθεί στην ατμόσφαιρα πάνω από τον Ειρηνικό Ωκεανό.
————————————————————————————————————————————
Χριστούγεννα στον Διαστημικό Σταθμό
Όμως οι αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού θα έχουν και άλλες εργασίες προτού αναλάβουν την ασφαλή σύλληψη του Dragon. Μεταξύ πολλών άλλων, έχουν να προετοιμάσουν και μια μεγάλη γιορτή για την υποδοχή τριών νέων μελών του πληρώματος τα οποία αναμένεται να καταφθάσουν λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Έτσι, το πλήρωμα του ISS θα ανέλθει σε έξι άτομα, κάτι που είναι καλό νέο για τους επιστήμονες, αφού με τον τρόπο αυτό θα μεγιστοποιηθεί το ερευνητικό δυναμικό του ISS –συν ότι θα κάνει τις χριστουγεννιάτικες διακοπές λιγότερο μοναχικές για τους τρεις άντρες που επανδρώνουν αυτή τη στιγμή τον ISS, 386 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη. Ο κυβερνήτης του ISS Dan Burbank δήλωσε πως έχουν ήδη ετοιμάσει τη διακόσμηση και ετοιμάζουν κάποια «σπέσιαλ» χριστουγεννιάτικα γεύματα. Ο Burbank, μαζί με τους Ρώσους συναδέλφους του Anton Shkaplerov και Anatoly Ivanishin βρίσκονται στον ISS από τις 16 Νοεμβρίου. Σήμερα, Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου, το διαστημόπλοιο Soyuz ΤΜΑ-03 εκτοξεύεται από το Μπαϊκονούρ, μεταφέροντας ένα «πολυεθνικό» πλήρωμα αποτελούμενο από τον Αμερικανό Don Pettit, τον Ρώσο Oleg Kononenko και τον Ολλανδό Andre Kuipers. Ο 56χρονος Pettit έχει ζήσει στον ISS επί 161 ημέρες στο πλαίσιο της Αποστολής 6 πριν 8 χρόνια και έχει περάσει άλλες 16 ημέρες στο διαστημικό λεωφορείο Endeavour. Ο 47χρονος Kononenko έχει ήδη 199 ημέρες διαμονή στον ISS στο πλαίσιο της Αποστολής 17, το 2008. Ο 53χρονος Kuipers έχει «γράψει» 11 ημέρες στο διάστημα στο πλαίσιο μιας σύντομης αποστολής Soyuz το 2004. Δυο μέρες αργότερα, το πλήρωμα αυτό θα καλωσοριστεί στον ISS, ενισχύοντας το πλήρωμα της Αποστολής 30.
Στενή επαφή κομήτη με την κόλαση
Στο μεταξύ, το πρωί της Δευτέρας, 19 Δεκεμβρίου, μια αρμάδα διαστημοπλοίων παρατήρησε κάτι που πολλοί ειδικοί θεωρούσαν μέχρι σήμερα αδύνατο: έναν κομήτη να εισέρχεται στην υπέρθερμη ατμόσφαιρα του Ήλιου και να αναδύεται σώος και αβλαβής. Ο κομήτης Lovejoy, ο πυρήνας του οποίου αποτελείται από παγωμένα αέρια και νερό, φαίνεται ότι κατάφερε το αδύνατο: έμεινε σχεδόν μια ώρα στο ηλιακό στέμμα, όπου οι θερμοκρασίες φτάνουν τα εκατομμύρια βαθμούς και εξήλθε «υγιής». Και για να μην υπάρχουν αμφιβολίες, η στενή επαφή του κομήτη με την ηλιακή κόλαση καταγράφηκε από τουλάχιστον πέντε διαστημόπλοια: το SDO (Solar Dynamics Observatory) της NASA, τους δίδυμους βολιστήρες STEREO, τον ευρωπαϊκό μικροδορυφόρο Proba 2 και το αμερικανοευρωπαϊκό διαστημικό αστεροσκοπείο SOHO (Solar and Heliospheric Observatory). Το δραματικότερο video προήλθε από το SDO, στο οποίο καταγράφηκε τόσο η είσοδος όσο και η έξοδος του κομήτη από το ηλιακό στέμμα, μόλις 120.000 χλμ πάνω από την διάπυρη επιφάνεια του Ήλιου. Στο video αυτό φαίνεται να «σφαδάζει» η ουρά του κομήτη από άγνωστη αιτία –ίσως εξαιτίας βομβαρδισμού από κύματα ιονισμένων αερίων, ή εξαιτίας των κολοσσιαίων μαγνητικών βρόχων της ηλιακής ατμόσφαιρας. Κάτι παρόμοιο είχε παρατηρηθεί και στην κοντινή διάβαση του κομήτη Encke από τον Ήλιο, το 2007. Ο κομήτης Lovejoy ανακαλύφθηκε στις 2 Δεκεμβρίου από τον Αυστραλό ερασιτέχνη αστρονόμο Terry Lovejoy. Σύντομα οι αναλυτές συνειδητοποίησαν ότι το νέο αστρονομικό εύρημα ήταν μέλος της κομητικής οικογένειας Kreutz, η οποία αφορά «ηλιοξύστες» -κομήτες που πλησιάζουν εξαιρετικά κοντά τον Ήλιο. Αν και οι κομήτες Kreutz είναι μικροί (10 μέτρα), ο πυρήνας του Lovejoy φαίνεται πως είχε διάμετρο εκατοντάδες μέτρα, ειδάλλως δεν θα είχε επιβιώσει.
————————————————————————————————————————————
«Συντέλεια» του 2012: Ησυχάστε, δεν θα πάμε από σουπερνόβα!
Όσο πλησιάζει η «σημαδιακή» χρονολογία του 2012, τόσο θα πολλαπλασιάζονται οι διάφορες καταστροφολογικές θεωρίες –με αποκορύφωμα τα επόμενα Χριστούγεννα. Δεν είναι επί του παρόντος να εξετάσουμε το θέμα αυτό. Όμως μια μικρή πτυχή του αφορά το Διάστημα και την Αστρονομία. Μια από τις πολυάριθμες (λανθασμένες) θεωρίες λέει πως η Γη θα καταστραφεί μέσα στην επόμενη χρονιά από έκρηξη σουπερνόβα. Όταν ένα μαζικό άστρο φτάσει στο τέλος της ζωής του, διογκώνεται και εκρήγνυται, εκλύοντας ασύλληπτα ποσά ενέργειας και ακτινοβολίας, η οποία μπορεί να αποβεί ολέθρια για τη ζωή σε γειτονικά πλανητικά συστήματα. Ωστόσο, δεδομένου ότι το διάστημα είναι απέραντο και τα χρονικά διαστήματα μεταξύ εκρήξεων σουπερνόβα εξίσου τεράστια, οι αστρονόμοι διαβεβαιώνουν ότι –τουλάχιστον την επόμενη χρονιά- ένας τέτοιος κίνδυνος είναι ανύπαρκτος. Απλούστατα, κανένα κοντινό μας άστρο δεν βρίσκεται ούτε κατ’ ιδέα κοντά στο στάδιο της σουπερνόβα. Εκτιμάται ότι, κατά μέσο όρο, έχουμε μια με δύο εκρήξεις σουπερνόβα ετησίως στο Γαλαξία. Για να βλαφθεί ανεπανόρθωτα το στρώμα όζοντος της γήινης ατμόσφαιρας από τέτοια έκρηξη, θα πρέπει αυτή να γίνει σε απόσταση μικρότερη των 50 ετών φωτός. Όμως όλα τα κοντινά άστρα που μπορούν να εξελιχθούν σε σουπερνόβα βρίσκονται πάρα πολύ μακρύτερα. Από την άλλη μεριά βέβαια, υπάρχει και ένα άλλο εκρηκτικό φαινόμενο που ονομάζεται έξαρση ακτινών γάμμα (gamma-ray burst ή GRB). Τέτοιες GRB παρατηρούνται σχεδόν καθημερινά και είναι τόσο ισχυρές που γίνονται ορατές από δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Μια GRB θα μπορούσε να απειλήσει τη Γη, ακόμα και από απόσταση 10.000 ετών φωτός. Όμως μέχρι σήμερα η κοντινότερη GRB έχει παρατηρηθεί σε απόσταση 1,3 δισεκατομμυρίων ετών φωτός…
Για τη συμπλήρωση του πρώτου άρθρου, ο δορυφόρος Pleiades 1 κατατάσσεται στη κατηγορία των στρατιωτικών-κατασκοπευτικών.
Δηλαδή, όλο το φορτίο του ρώσικου πυραύλου ήταν αφιερωμένο στη συλλογή στρατιωτικών πληροφοριών. Και αν οι 5 στους 6 δορυφόροι ήταν Γαλλικοί, καταλαβαίνουμε όλοι για ποιο λόγο έγιναν τόσο γρήγορα οι μελέτες/δοκιμές/κατασκευές στη Γαλλική αποικία για να πετάει και από εκεί ο ρώσικος πύραυλος…
Μπράβο κύριε Βέμπο. Πολύ ωραίο άρθρο! Σας ευχαριστούμε.
@Dimitris, ευχαριστώ για τη συμπλήρωση. Ομως ο Pleiades ειναι dual military/civilian system με σημαντικές μη στρατιωτικές εφαρμογές. Άλλωστε οι πρόοδοι στην τηλεπισκόπηση οφείλοναι εν πολλοίς στους κατασκοπευτικούς δορυφόρους (στην δορυφορική πλοήγηση ας θυμηθούμε το GPS που ειναι βασικά στρατιωτικό σύστημα). Αληθεύει πάντως οτι απο την ESA η Γαλλία ηταν εκείνη που έδωσε τα περισσότερα κεφάλαια για την εξέδρα του Soyuz.
@Αποστόλη, σε ευχαριστώ.