Ο UARS έπεσε – αλλά ακόμα να τον βρουν. Ενώπιον του Κογκρέσου ο Neil Armstrong καυτηρίασε την αμερικανική διαστημική αδράνεια –ενώ οι Κινέζοι εκτοξεύουν το πρώτο τμήμα του διαστημικού τους σταθμού. Η Ευρώπη θα στείλει βολιστήρα στον Ερμή το 2020, αλλά οι πρώτοι άνθρωποι στον Άρη κινδυνεύουν να φτάσουν εκεί… τυφλοί!
Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————
Έπεσε ο UARS –αλλά πούν’ τος;
Τελικά η πολυδιαφημισμένη «δυνητικώς επικίνδυνη» πτώση του δορυφόρου UARS στη Γη ήταν αυτό που είχαμε επισημάνει και σε προηγούμενο Space News Report (https://techblog.gr/spacenews/space-news-report-14-09-2011/): μια σαπουνόφουσκα. Ο βάρους 6,5 τόνων Δορυφόρος Έρευνας της Ανώτερης Ατμόσφαιρας (Upper Atmosphere Research Satellite) εισήλθε στην κατώτερη ατμόσφαιρα κάποια στιγμή μεταξύ 3.23 και 05.09 ώρα Γκρίνουιτς την περασμένη Παρασκευή και διαλύθηκε χωρίς κανείς να μπορέσει να προσδιορίσει πού ακριβώς ήταν το σημείο της πτώσης των συντριμμάτων. Γνωστή έγινε μόνο η γενικότερη περιοχή –κάπου στο βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό. Ωστόσο, το γεγονός πως ο UARS ήταν το μεγαλύτερο διαστημόπλοιο της NASA που εισήλθε ανεξέλεγκτα στην ατμόσφαιρα εδώ και 32 χρόνια, είχε προκαλέσει ορισμένες ανησυχίες. Από την άλλη όμως, η μικρή σχετικά μάζα του και το γεγονός ότι το 70% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από θάλασσα, είχε ως αποτέλεσμα η πτώση να περάσει ουσιαστικά απαρατήρητη. Ο καταδικασμένος δορυφόρος έπεσε στη Γη μερικές ώρες αργότερα απ’ όσο είχαν προβλέψει αρχικά οι επιστήμονες –οι οποίοι είχαν ανακοινώσει έτσι κι αλλιώς ότι η πιθανότητα πρόκλησης ζημιάς ή ανθρώπινης απώλειας ήταν πολύ μικρή. Τόσο η NASA όσο και η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία (USAF) παρακολουθούσαν στενά την πορεία του UARS ενώ η αυξημένη ηλιακή δραστηριότητα στη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας είχε ως αποτέλεσμα να επιταχυνθεί η πτώση. Η NASA υπολόγισε ότι περίπου 26 μεγάλα συντρίμμια επιβίωσαν από την πύρινη επάνοδο και σκορπίστηκαν σε μια έκταση μήκους 800 χλμ. Το μεγαλύτερο κομμάτι πιστεύεται πως είναι 130 κιλά. Πάντως η NASA προειδοποίησε τυχόν διαστημικούς συλλέκτες, η όρεξη των οποίων είχε ανοίξει με την προοπτική αγοραπωλησίας τυχόν συντριμμάτων, πως όποιος εύρισκε τμήμα του δορυφόρου δεν συνεπάγεται ότι θα γινόταν και κάτοχός του, αφού αυτό εξακολουθεί να αποτελεί ιδιοκτησία της υπηρεσίας!
————————————————————————————————————————————
“Άστραψε και βρόντηξε” ο Neil Armstrong
Κι ενώ ο UARS διαλυόταν στην ατμόσφαιρα, ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη δεν μάσησε τα λόγια του μιλώντας ενώπιον του Κογκρέσου, σχετικά με την κατάσταση και τις προοπτικές του αμερικανικού διαστημικού προγράμματος. Ό Neil Armstrong, είπε χωρίς περιστροφές ότι το τέλος της εποχής του διαστημικού λεωφορείου άφησε το επανδρωμένο πρόγραμμα «στα κρύα του λουτρού», αφού για ένα απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, οι ΗΠΑ δεν θα διαθέτουν δικό τους μέσο πρόσβασης σε γήινη τροχιά και στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). «Για μια χώρα που έχει επενδύσει τόσα πολλά και για τόσα χρόνια ώστε να επιτύχει ηγετική θέση στον τομέα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης του διαστήματος, η κατάσταση αυτή θεωρείται από πολλούς αξιοθρήνητα ντροπιαστική και απαράδεκτη». Ο παλαίμαχος αστροναύτης, που βάδισε πρώτος στη Σελήνη στις 20 Ιουλίου 1969 ήταν μέλος μιας τετραμελούς επιτροπής διαστημικών ειδικών που είπαν στους νομοθέτες ότι η NASA χρειάζεται ένα σθεναρότερο όραμα για το μέλλον και ότι θα έπρεπε να εστιαστεί στην επιστροφή στη Σελήνη και στον ISS. Ο 81χρονος Armstrong επεσήμανε ότι η ηγετική θέση «άπαξ και χαθεί, είναι σχεδόν αδύνατο να επανακτηθεί». Το 2009 ο πρόεδρος Obama ματαίωσε το πρόγραμμα Constellation που προέβλεπε επανδρωμένη επιστροφή στη Σελήνη ως το 2020 και αντ’ αυτού κάλεσε τη NASA να εστιαστεί στην ανάπτυξη τεχνολογίας ώστε να πραγματοποιηθεί μια επανδρωμένη αποστολή σε αστεροειδή το 2025 και στον Άρη το 2030 –αλλά χωρίς καμία υπόσχεση για επιπλέον κονδύλια. Και άλλοι βετεράνοι «διαστημάνθρωποι» είναι της ίδιας γνώμης με τον Armstrong. Ο Eugene Cernan, ο τελευταίος αστροναύτης που περπάτησε στη Σελήνη είπε: «Βγάλτε το διαστημικό λεωφορείο από το γκαράζ.. και βάλτε το πάλι σε υπηρεσία». Ο ίδιος τόνισε πως το Constellation αντικαταστάθηκε από «μια αποστολή στο πουθενά».
————————————————————————————————————————————
το 1.30 ως το 3.08.
Η αργή αλλά σταθερή Κινεζική Πορεία
Η Αμερική μπορεί να αδρανεί, κινδυνεύοντας να απωλέσει μακροπρόθεσμα την ηγετική της θέση στις επανδρωμένες πτήσεις, αλλά η Κίνα προχωρά (πολύ) αργά αλλά σταθερά στο δικό της σεληνιακό πρόγραμμα, που ακόμα βεβαίως βρίσκεται στο στάδιο των μη επανδρωμένων πτήσεων. Έτσι λοιπόν, ανακοινώθηκε πως το 2013 θα εκτοξεύσει το σεληνιακό βολιστήρα Chang’e-3 ο οποίος, αν όλα πάνε καλά, θα είναι το πρώτο κινεζικό μηχάνημα που θα προσεδαφιστεί ομαλά σε άλλο ουράνιο σώμα. Αποστολή του είναι να προσσεληνωθεί με ασφάλεια και να πραγματοποιήσει μια σειρά από πολλά επιστημονικά πειράματα. Η αποστολή θα παίξει κομβικό ρόλο στη δεύτερη φάση του κινεζικού σεληνιακού προγράμματος η οποία προβλέπει προσσελήνωση βολιστήρων. Η τρίτη φάση προβλέπει επιστροφή στη Γη γεωλογικού δείγματος από τη Σελήνη –κάτι που αναμένεται να ολοκληρωθεί ως το 2020. Κάποιο μεταγενέστερο πρόγραμμα για αποστολή Κινέζων στη Σελήνη δεν έχει ανακοινωθεί και σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να προχωρήσει πριν περάσουν τουλάχιστον δέκα χρόνια, αλλά η πρόθεση φαίνεται να υπάρχει. Στο μεταξύ ο δεύτερος σεληνιακός βολιστήρας της Κίνας, ο Chang’e-2 έστειλε τα πρώτα δεδομένα έχοντας κινηθεί στο σημείο Lagrange-2, σε απόσταση 1,7 εκατ. χλμ από τη Γη. Παράλληλα φαίνεται ότι η εκτόξευση του Tiangong-1, του πρώτου τμήματος του κινεζικού διαστημικού σταθμού είναι θέμα των επομένων ημερών και μάλλον θα πραγματοποιηθεί μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου. Το διαστημικό όχημα και ο πυραυλικός φορέας του, ένας Long-March II-F, έχουν ήδη τοποθετηθεί στην εξέδρα εκτόξευσης στο Διαστημικό Κέντρο Jiuquan στη ΒΔ Κίνα. Το μάζας 8,5 τόνων Tiangong-1 («Ουράνιο Παλάτι») θα σταλεί στο διάστημα για να συνδεθεί με το σκάφος Shenzhu-8 που θα εκτοξευτεί αργότερα. Το συγκρότημα θα είναι προς το παρόν μη επανδρωμένο, αλλά οι Κινέζοι σχεδιάζουν την κατοίκησή του στο προσεχές μέλλον.
————————————————————————————————————————————
Η Ευρώπη στον Ερμή – το 2020
Μια μη επανδρωμένη ευρω-ιαπωνική αποστολή στον πλανήτη Ερμή θα εκτοξευτεί με ευρωπαϊκό πύραυλο Ariane-5 τον Ιούλιο του 2014, στο πλαίσιο μιας σύμβασης που ανακοινώθηκε πρόσφατα από την ευρωπαϊκή κοινοπραξία Arianespace. Πρόκειται για την αποστολή BepiColombo που πήρε το όνομά της από έναν Ιταλό μαθηματικό του 20ου αιώνα ο οποίος μελέτησε την περιφορά του Ερμή. Το BepiColombo αποτελείται από δυο βολιστήρες που θα εισέλθουν σε τροχιά γύρω από τον κοντινότερο στον Ήλιο πλανήτη, μετά από διαστημική οδύσσεια έξι ετών. Ο πυραυλικός φορέας που θα εκτοξεύσει τα συνολικού βάρους 4,4 τόνων σκάφη, θα είναι ο «βαρέων βαρών» Ariane 5 ECA, από το κέντρο εκτόξευσης της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) στο Kourou της Γαλλικής Γουιάνας (Νότια Αμερική). Η ESA θα παράσχει τον πρώτο βολιστήρα με την ονομασία Mercury Planetary Orbiter και η JAXA (Ιαπωνική Υπηρεσία Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης) το δεύτερο, με την ονομασία Mercury Magnetospheric Orbiter. Ο Ερμής δεν είναι ψηλά στη λίστα της ευρωπαϊκής διαστημικής εξερεύνησης, στο πλαίσιο της οποίας έχουν αποσταλεί βολιστήρες όχι μόνο στον Άρη και την Αφροδίτη αλλά ακόμα και στον μακρινό Τιτάνα, δορυφόρο του Κρόνου. Το BepiColombo θα κάνει ελιγμούς γύρω από τη Γη, την Αφροδίτη και τον Ερμή, κερδίζοντας ταχύτητα ώστε να φτάσει στον προορισμό του το 2020. Οι δυο βολιστήρες θα μεταφέρουν όργανα για να εξερευνήσουν την κατάστικτη από κρατήρες επιφάνεια του Ερμή, το μαγνητικό του πεδίο και την αραιότατη ατμόσφαιρα. Δυστυχώς, εξαιτίας οικονομικών περιορισμών, τα σχέδια να προστεθεί και μια μικρή άκατος προσεδάφισης στην αποστολή (το Mercury Surface Element [MSE]) ματαιώθηκαν. Ο Ερμής, που αυτή τη στιγμή ερευνάται εξονυχιστικά από το αμερικανικό MESSENGER, είναι ένας από τους πλέον αινιγματικούς πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος, επειδή έχουν σταλεί σε αυτόν μόνο δυο βολιστήρες.
————————————————————————————————————————————
Η… εκθαμβωτική επίδραση της έλλειψης βαρύτητας
Μια δυσάρεστη είδηση έρχεται από το χώρο της διαστημικής φυσιολογίας. Αστροναύτες που έχουν περάσει πολύ καιρό στο διάστημα έχουν παρουσιάσει θόλωση στην όραση, κι αυτό αποτελεί πρόβλημα που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις πολυδιαφημισμένες και πάντα τοποθετούμενες σε ένα απώτερο μέλλον αποστολές στον Άρη και στους πλανήτες. Σε μια έρευνα που έκανε η NASA πάνω σε 300 αστροναύτες, ανακάλυψε ότι ένα 30% όσων είχαν συμμετάσχει σε αποστολές διαστημικών λεωφορείων διάρκειας δυο εβδομάδων και ένα 60% όσων είχαν κάνει εξάμηνες βάρδιες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) ανέφεραν βαθμιαία θόλωση της όρασης. Η NASA ανακοίνωσε ότι διεξάγει ενδελεχή έρευνα στο πρόβλημα. Το ελπιδοφόρο στοιχείο είναι ότι η όραση των αστροναυτών επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα μετά την επιστροφή στη Γη, αν και αναφέρεται πως ένας αστροναύτης δεν επανέκτησε την οπτική οξύτητα που είχε πριν την αποστολή. Το πρόβλημα αυτό είναι παρόμοιο με την πάθηση που ονομάζεται οίδημα της οπτικής θηλής (papilledema) στην οποία παρατηρείται πρήξιμο του οπτικού δίσκου εξαιτίας αυξημένης ενδοκρανιακής πίεσης. Το πρόβλημα των αστροναυτών μάλλον προέρχεται από αυξημένη πίεση του νωτιαίου υγρού στο κεφάλι και στα μάτια, εξαιτίας της έλλειψης βαρύτητας. Δεν μπορούμε γνωρίζουμε πόσο θα επιδεινωθεί ένα τέτοιο οφθαλμολογικό πρόβλημα στο πλήρωμα μιας αποστολής στον Άρη η οποία θα κρατήσει δυο χρόνια ή και περισσότερο. Έτσι, ένα ακόμα ιατρικό πρόβλημα έρχεται να προστεθεί στη λίστα. Η παρατεταμένη έλλειψη βαρύτητας προκαλεί απώλεια ασβεστίου στα οστά –που είναι συνεχής και μη αναστρέψιμη. Σε μια διαπλανητική πτήση θα υπάρξει επίσης πρόσθετο πρόβλημα από την παρατεταμένη παραμονή σε περιβάλλον αυξημένης ραδιενέργειας, όπως το διαπλανητικό διάστημα και η επιφάνεια του Άρη.
————————————————————————————————————————————
Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr
Πολύ ενδιαφέρον άρθρο, μπράβο!