Space News Report – 05.12.2012

Ανακοινώθηκε τελικά η «συνταρακτική» ανακάλυψη που πραγματοποίησε το Curiosity στον Άρη. Όμως μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί η ανακάλυψη κοιτασμάτων πάγου στον φλογισμένο Ερμή. Στο μεταξύ ανακαλύφθηκε μια διαστημική ρουφήχτρα που ξερνά μάζα 400 Ηλίων κάθε χρόνο, ενώ 11 εργαστήρια μελετούν αστρόσκονη που έφερε στη Γη ένα ιαπωνικό διαστημόπλοιο μετά από πολλές περιπέτειες.

Space News Report, κάθε Τετάρτη μόνο στο Techblog.
————————————————————————————————————————————

Το Curiosity ερευνά για ζωή στον Άρη.

Ιθαγενείς ή ξενόφερτες οι οργανικές ενώσεις του Άρη;
Λένε πως η περιέργεια σκότωσε τη γάτα. Στην πραγματικότητα το μόνο που μπορεί να σκοτώσει η περιέργεια είναι λίγος χρόνος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αρειανή Περιέργεια, το ρόβερ Curiosity που περιπλανιέται στον Κόκκινο Πλανήτη από τον περασμένο Αύγουστο, έκανε μια σημαντική ανακάλυψη. Όπως είχα γράψει και στο προηγούμενο SNR (https://techblog.gr/spacenews/space-news-report-28-11-2012/) αναμενόταν η ανακοίνωση μιας «συνταρακτικής» (earthshaking) ανακάλυψης –ή τουλάχιστον συνταρακτικής για κάποιους επιστήμονες και όχι απαραιτήτως για το ευρύ κοινό. Όπως λοιπόν ανακοινώθηκε τη Δευτέρα, 3 Δεκεμβρίου, το Curiosity ανακάλυψε ίχνη πολύπλοκης χημείας στον Άρη καθώς επίσης και ενδείξεις ύπαρξης οργανικών ουσιών –κάτι που ίσως θα μπορούσε να αποτελέσει «ενοχοποιητικό» στοιχείο για την ύπαρξη πρωτόγονων μορφών ζωής. Συγκεκριμένα, το Curiosity ανακάλυψε ενδείξεις ύπαρξης χλωρίου, θείου και νερού στο αρειανό χώμα που ανέλυσε επί τόπου καθώς επίσης και χημικές ουσίες με άνθρακα. Παρόλα αυτά, οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι ακόμα σίγουροι αν αυτές οι ουσίες προήλθαν όντως από τον Άρη ή από «μόλυνση» που μεταφέρθηκε στον Κόκκινο Πλανήτη από το ίδιο το Curiosity. Η σχετική ανακοίνωσε έγινε από τη NASA στη διάρκεια συνέντευξης τύπου στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης στο Σαν Φρανσίσκο. Το όργανο SAM του Curiosity χρησιμοποιεί ένα μικρό φούρνο για να «ψήσει» τα γεωλογικά δείγματα και μετά να μελετήσει τα αέρια που εκλύονται για να προσδιορίσει τη χημική τους σύσταση. Τα δείγματα είχαν τοποθετηθεί εκεί με τη βοήθεια του ρομποτικού βραχίονα του σκάφους. Με τη θέρμανση, από το υπερχλωρικό άλας που περιείχαν τα δείγματα, προέκυψαν χλωριούχες ενώσεις του μεθανίου, μια ένωσης που περιέχει ένα άτομο άνθρακα και τέσσερα άτομα υδρογόνου. Το χλώριο είναι σαφώς αρειανής προέλευσης αλλά ίσως ο άνθρακας να προέρχεται από τη Γη. Τα νέα ευρήματα προήλθαν από την μελέτη ενός «λεκέ» ανεμοδαρμένης αρειανής σκόνης και άμμου που βαφτίστηκε Rocknest.

————————————————————————————————————————————

Η ανακάλυψη πάγου στον Ερμή.

Πάγοι στην κόλαση του Ερμή
Κι από τον ψυχρό Άρη στην φλεγόμενη κόλαση του Ερμή, του κοντινότερου στον Ήλιο πλανήτη. Κανείς δεν θα περίμενε ότι στο περιβάλλον αυτό, που ψήνεται κυριολεκτικά στους 400 βαθμούς Κελσίου, θα υπήρχε παγωμένο νερό. Κι όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία του βολιστήρα της NASA Messenger, φαίνεται ότι υπάρχουν κοιτάσματα ολόκληρα πάγου σε μόνιμα σκιασμένες περιοχές κοντά στους πόλους του πλανήτη. Εξαιτίας της μόνιμης σκίασης, η θερμοκρασία είναι μονίμως δεκάδες βαθμοί κάτω από το μηδέν. Η ανακάλυψη ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες αλλά τα δεδομένα είχαν συλλεχθεί σε όλη τη διάρκεια του παρελθόντος έτους κατά το οποίο το Messenger μελετούσε τον Ερμή. Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις πρέπει να υπάρχουν συνολικά, σε βόρειο και νότιο πόλο, από 100 δισεκατομμύρια έως 1 τρισεκατομμύριο τόνοι πάγου στον πλανήτη. Ο πάγος αυτός προήλθε από κομήτες και αστεροειδείς που έπεσαν στον Ερμή έχοντας καταλήξει στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα. Η αβεβαιότητα στην εκτίμηση της ποσότητας έγκειται στο ότι δεν γνωρίζουμε πόσο βαθύ είναι το κοίτασμα του πάγου –ίσως είναι μόνο 20 εκατοστά, αλλά μπορεί να είναι και 20 μέτρα. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, ας αναφέρουμε ότι ο πάγος του Ερμή φτάνει για να σκεπαστεί όλη η περιοχή της Ευρύτερης Αθήνας με στρώμα πάγου παχύ όσο ψηλή είναι η Πάρνηθα! Το αμερικανικό Messenger είναι το πρώτο και μέχρι στιγμής μοναδικό σκάφος που έχει τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Ερμή. Η κόστους $427 εκατ. αποστολή εκτοξεύτηκε το 2004 και έφτασε στον πλανήτη το Μάρτιο του 2011. Η μελέτη του πλανήτη έδειξε ότι ο Ερμής αποτελείται κατά 60% από σίδηρο και είναι το σώμα με τη μεγαλύτερη πυκνότητα στο Ηλιακό Σύστημα.

————————————————————————————————————————————

Καλλιτεχνική αναπαράσταση του υλικού που εκτοξεύεται από την περιοχή της υπερμαζικής μαύρης τρύπας.

Μια τερατώδης διαστημική ρουφήχτρα
Και από το Ηλιακό Σύστημα, στα πέρατα του σύμπαντος. Χρησιμοποιώντας το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα κβάζαρ με την μεγαλύτερη έκλυση ενέργειας που έχει παρατηρηθεί –τουλάχιστον πέντε φορές μεγαλύτερη απ’ όσο έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα. Τα κβάζαρ είναι εξαιρετικά λαμπρά κέντρα γαλαξιών που παίρνουν την ενέργειά τους από εξαιρετικά μεγάλες (υπερμαζικές) μαύρες τρύπες. Όμως μέχρι τώρα οι παρατηρηθείσες εκλύσεις ενέργειας από τα κβάζαρ δεν ήταν τόσο ισχυρές όσο προέβλεπαν τα θεωρητικά μοντέλα. Πολλές από αυτές τις μαύρες τρύπες εκτοξεύουν κολοσσιαίες ποσότητες ύλης στους γαλαξίες που τις φιλοξενούν κι αυτές οι εκλύσεις παίζουν κομβικό ρόλο στην εξέλιξη των γαλαξιών. Η νέα μελέτη εστιάστηκε σε ένα από αυτά τα αντικείμενα με την ονομασία SDSS J1106+1939. Παρότι οι μαύρες τρύπες χαρακτηρίζονται από την απορρόφηση ύλης, τα περισσότερα κβάζαρ επιταχύνουν –σαν κολοσσιαίες δίνες- ένα μέρος αυτού του υλικού το οποίο περιστρέφεται γύρω τους και κατόπιν εκτοξεύεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η εκροή από το SDSS J1106+1939 ισοδυναμεί με τουλάχιστον δύο τρισεκατομμύρια φορές την ενεργειακή εκροή του Ήλιου ή εκατό φορές την συνολική ενεργειακή εκροή του Γαλαξία μας (και βεβαίως είναι κοινοτυπία να πούμε ότι το ανθρώπινο μυαλό αδυνατεί παντελώς να συλλάβει τέτοια μεγέθη). Σύμφωνα με τις περισσότερες θεωρητικές προσομοιώσεις, η επίπτωση τέτοιων εκροών στους περιβάλλοντες γαλαξίες, ίσως μπορεί να επιλύσει αρκετά αινίγματα της σύγχρονης κοσμολογίας, όπως πχ το πώς συνδέεται η μάζα ενός γαλαξία με την κεντρική του μαύρη τρύπα καθώς επίσης και γιατί υπάρχουν τόσο λίγοι μεγάλοι γαλαξίες στο Σύμπαν. Η νεοανακαλυφθείσα εκροή απέχει κάπου χίλια έτη φωτός από την υπερμαζική μαύρη τρύπα στο κέντρο του κβάζαρ SDSS J1106+1939. Μέσα σε ένα έτος, εκτοξεύεται από το κβάζαρ μάζα ισοδύναμη με κάπου 400 Ήλιους, κινούμενη με ταχύτητα 8.000 χλμ το δευτερόλεπτο…

————————————————————————————————————————————

Το ταξίδι του Hayabusa στον αστεροειδή.

Αστρόσκονη στο εργαστήριο
Όλες αυτές οι μελέτες κοντινών και μακρινών ουρανίων σωμάτων έχουν ένα μειονέκτημα: το αντικείμενό τους δεν είναι απτό, με την έννοια ότι δεν το έχουμε μπροστά μας, σε ένα επίγειο εργαστήριο για να το εξετάσουμε. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει με μια φούχτα αστρόσκονη που εδώ και δυο χρόνια μελετάται στα εργαστήρια του πλανήτη Γη. Μια φούχτα είναι βεβαίως ευφημισμός, αφού πρόκειται για απειροελάχιστη ποσότητα, αόρατη με το γυμνό μάτι. Όμως αυτή τη στιγμή 11 επιστημονικές ομάδες σε ολόκληρο τον κόσμο εξετάζουν τα σωματίδια σκόνης που έφερε στη Γη το ιαπωνικό σκάφος Hayabusa το 2005. Το διαστημόπλοιο αυτό είχε κατορθώσει να φτάσει στον αστεροειδή Itokawa από τον οποίο και συνέλεξε αυτή την «αστρόσκονη» αποτελούμενη από σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από ένα δέκατο του χιλιοστού. Τα δείγματα αυτά φυλάσσονται σε ατμόσφαιρα αζώτου ώστε να μην «μολυνθούν» από γήινες επιρροές. Όσο «ταπεινό» και να είναι το δείγμα, μαζί με τα πετρώματα του αμερικανικού Apollo και του σοβιετικού Luna, πρόκειται για το μοναδικό υλικό που έχει συλλεγεί ποτέ από σώμα του Ηλιακού Συστήματος και επιστρέψει στη Γη. Εξάλλου πρόκειται για υλικό αστεροειδούς του οποίου γνωρίζουμε την ακριβή προέλευση και το οποίο δεν έχει αλλοιωθεί από είσοδο στην ατμόσφαιρα (όπως πχ ένας μετεωρίτης). Το Hayabusa επρόκειτο να συλλέξει δείγματα από την επιφάνεια του σχήματος μπανάνας και μήκους μισού χιλιομέτρου αστεροειδούς Itokawa. Ένα μικρό βλήμα θα προκαλούσε εκτίναξη υλικού από την επιφάνεια τα οποίο θα συλλέγονταν με ένα χωνί. Ωστόσο δεν πήγαν όλα κατ’ ευχήν –και αργότερα το σκάφος δυσλειτούργησε, πλην όμως κατόρθωσε να φτάσει στη Γη. Στις 13 Ιουνίου 2010 η κάψουλα με τα δείγματα προσγειώθηκε με αλεξίπτωτο στην Αυστραλία. Τα δείγματα αποτελούνται κυρίως από ολιβίνη, ένα σιδηρούχο ορυκτό.

————————————————————————————————————————————

www.vembos.gr

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Παρακολουθήστε τα σχόλια
Να ειδοποιηθώ όταν
guest

8 Σχόλια
παλαιότερο
νεώτερο
Inline Feedbacks
View all comments
giorgio

Τα ‘λεγα εγώ, ότι δεν πρέπει να κρατάμε μεγάλο καλάθι.
Πραγματικά δεν περίμενα να ανακοινώσουν κάποια μεγάλη ανακάλυψη. Επίσης πολύ μου άρεσε η χρήση του “Curiosity” killed the cat!

Θανάσης Βέμπος

@Αναμενόμενο ήταν. Οπως έχω ξαναγράψει, ψάχνουν για το πορτοφόλι κάτω απο το φανάρι όχι επειδή το έχασαν εκεί, αλλά επειδή εκεί έχει φως. Σχ. https://www.vembos.gr/Fermi.htm

Μενέλαος

Υπάρχει άραγε ρε Θανάση, το είχα πάντα απορία και στην Σελήνη και στους άλλους πλανήτες, όπως τώρα στον Ερμή που γράφεις, μια έστω και ελάχιστη ζώνη μεταξύ της λάβας και του ψύχους αυτών των σωμάτων που να είναι σε φυσιολογικά για εμάς πλαίσια ζωής, ή σε όλα αυτά τα σώματα όταν έχεις το ένα σου πόδι στη σκιά παγώνει και το άλλο στον ήλιο ψήνεται; Καταλαβαίνω ότι για την Σελήνη που δεν έχει διόλου ατμόσφαιρα κάπως έτσι θα είναι μάλλον, αλλά για τους άλλους που έχουν κάτι τι ισχύει το ίδιο, κι αν ναι γιατί; Αναφέρομαι βέβαια για τη σκιά εκεί που τελειώνει ο ήλιος κι αρχίζει η νύχτα, κι όχι για την οποιαδήποτε σκιά που ρίχνει απλά ένα σώμα πάνω στον πλανήτη.

Θανάσης Βέμπος

@Μενέλαος. Ναι, υπάρχει, αλλά κινείται συνεχώς, αφού η Σελήνη και ο Ερμής περιστρέφονται. Ειδικά για τον Ερμή μέχρι το 1965 πίστυαν ότι ηταν tidally locked, οτι δηλαδή σαν τη Σελήνη που έχει πάντα τη μια πλευρά στραμμένη στη Γη, έτσι κι αυτός έστρεφε πάντα το ένα του πρόσωπο προς τον Ήλιο. Αν ηταν έτσι, τότε ναι, θα υπήρχε μια λεπτή “εύκρατη” ζώνη. Και πάλι όμως, αν δεν υπάχει ατμόσφαιρα, η μετάβαση απο τον ψώφο στο καμίνι ειναι σχεδόν ακαριαία. Το είχα ζήσει αυτό, όχι στη Σελήνη , αλλά στις Άνδεις. Λόγω 30% αραιότερης ατμόσφαιρας, ο Ήλιος έκαιγε απίστευτα. Ετσι όμως και κρυβόταν πίσω απο ένα σύννεφο τουρτούριζες. Το ίδιο κι όταν έμπαινες στη σκιά. Και το βράδι είχε κρύο τραγικό.

Solon

Τα ευρήματα του Curiocity δεν λένε απολύτως τίποτα κατ’εμέ. Ακόμα και αν επιβεβαιωθεί ότι το μεθάνιο προέρχεται 100% από τον Άρη αυτό και πάλι δεν σημαίνει ότι οφείλεται σε ζωντανούς μικροοργανιμούς. Δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για την γεολογία του Άρη, τα ορυκτά του και την γεοδυναμική του. Οι ενώσεις θα μπορούσαν κάλιστα να προέρχονται από κάποιο είδος ορυκτού ή γεολογικής διεργασίας που δεν γνωρίζουμε. Επιπλέον είναι ντροπή και για τη NASA που δώθηκε τόσο μεγάλη δημοσιότητα σε ένα ξαναζεσταμένο φαγητό. Γιατί πρέπει να σας υπενθυμίσω ότι η ύπαρξη μεθανίου είχε ανιχνευτεί και στις αποστολές Viking στη δεκαετία του 80. Πραγματικά απογοητεύτικα όταν διάβασα την ανακοίνωση.

Θανάσης Βέμπος

@Solon. Στην πραγματικότητα η NASA προσπάθησε εξαρχής να “μαζέψει” τους ερευνητές που άρχισαν να λένε για “συνταρακτικές ανακαλύψεις” κλπ, αλλά ήταν πλέον αργά κι είχαν δημιουργηθεί υπερβολικές προσδοκίες. Η NASA έχει πικρή πείρα απο τέτοιες ιστορίες.

Nikolas K

Βρε αν δεν πατήσει ανθρώπου πόδι στον Άρη δουλειά δε γίνεται….
Ή στην καλύτερη να σταλεί μια μπουλντόζα να μαζέψει κανένα δεκάκιλο αρειανού χώματος και να μας το φέρει για ανάλυση.
Πραγματικά τώρα είναι σα να κοιτάμε από την κλειδαρότρυπα…

Θανάσης Βέμπός

@Nikolas K. Στην καλύτερη θα μαζέψει κανά μισόκιλο, γιατί περίπου τόσο το υπολογίζουν ότι θα πρέπει να είναι το δείγμα της περίφημης αποστολής Martian Sample Return, που σχεδιάζεται από τότε που άρχισα να ασχολούμαι με τα της αστροναυτικής.

Χωρίς να θέλω να υποτιμήσω τη σημασία της αποστολής του Curiosity, το έμα είναι απλό: όταν δεν συμβαίνει τίποτα, τότε το παραμικρό θεωρείται “άθλος”. Διάβαζα τις προάλλες την μπούρδα ενός “ειδικού” δημοσιογράφου ότι το στρατοσφαιρικό άλμα του Μπαουμγκάρτνερ ήταν ισοδύναμο με το βήμα του Άρμστρονγκ στη Σελήνη… Καλά κρασά…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Business Space

Relativity Space: Στον “πάγο” η εκτόξευση του πρώτου εκτυπωμένου πυραύλου

Αναβάλλεται προσωρινά η πρώτη εμφάνιση του μοναδικού πυραύλου που παράγεται με τρισδιάστατη εκτύπωση από την καλιφορνέζικη Relativity Space.

Business Space SpaceX

Απέτυχε η εκτόξευση ιαπωνικού πυραύλου που θα ανταγωνιζόταν την Space X

Με απόλυτη αποτυχία στέφθηκε η πρώτη προσπάθεια της Ιαπωνίας να στείλει στο διάστημα έναν νέο, μεσαίας ανύψωσης πύραυλο, αφού ο κινητήρας δεύτερου σταδίου δεν αναφλέχθηκε όπως είχε προγραμματιστεί.

Business Space

Roscosmos: Τον Σεπτέμβριο επιστρέφουν αποκλεισμένοι κοσμοναύτες

Η διαστημική υπηρεσία Roscosmos ανακοίνωσε ότι η επιστροφή ενός αστροναύτη και δύο κοσμοναυτών, οι οποίοι είναι αποκλεισμένοι στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS).

Internet featured Space

ESA: Θέλει να βάλει σε χειμερία νάρκη αστροναύτες και να τους στείλει στον Άρη

Επιστήμονες του ESA ερευνούν τρόπους ώστε να αδρανοποιήσουν τον ανθρώπινο οργανισμό, μειώνοντας τις ανάγκες σε τροφή και οξυγόνο.