Θολό είναι το μέλλον του ρωσικού επανδρωμένου διαστημοπλοίου που θα αντικαταστήσει το Soyuz. Μια νέα υπηρεσία της NASA μπορεί να σας ειδοποιεί για επερχόμενα περάσματα του Διαστημικού Σταθμού. Το Curiosity μας έστειλε την αυτοπροσωπογραφία του από τον Άρη, ενώ πιο πέρα, στη ζώνη των αστεροειδών, οι επιστήμονες αποκάλυψαν το μυστικό της «αιώνιας νεότητας» της Εστίας.
Space News Report, κάθε εβδομάδα στο Techblog.
————————————————————————————————————————————
Το νέο ρωσικό επανδρωμένο διαστημόπλοιο
Πολλά λέγονται και γράφονται τόσο για το επανδρωμένο μέλλον της αμερικανικής κάψουλας Dragon όσο και για εκείνο του Orion που περνά διαρκώς από συμπληγάδες. Ωστόσο ελάχιστα λέγονται και γράφονται για τα επανδρωμένα σχέδια της Ρωσίας. Η πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση, που έφτασε κάποια στιγμή να προηγείται στην κούρσα του διαστήματος, δεν μπορεί να βασίζεται εσαεί στο απαρχαιωμένο και μικρών δυνατοτήτων Soyuz. Είναι γνωστό πως υπάρχουν διάφορα σχέδια, που όμως αντιμετωπίζουν μέλλον πιο αβέβαιο από εκείνο του αμερικανικού Orion και τα οποία υφίστανται διαρκώς αναθεωρήσεις. Η τελευταία «ενσάρκωση» είναι το σχέδιο PTK-NP (οι Ρώσοι έχουν την συνήθεια να βαφτίζουν τα σχέδιά τους με αρκτικόλεξα, κατάλοιπο της σοβιετικής μυστικοπάθειας). Προς το παρόν όμως επικρατεί έντονος σκεπτικισμός. Ο νέος επικεφαλής της Ρωσικής Διαστημικής Υπηρεσίας (Roskosmos) Βλαντίμιρ Ποπόβκιν λίγο μετά τον διορισμό του, φρόντισε να αμφισβητήσει δημοσίως και ευθέως την σημασία των επανδρωμένων πτήσεων και να θέσει το ερώτημα εάν το μερίδιο των επανδρωμένων προγραμμάτων της Υπηρεσίας είναι ήδη δυσανάλογα μεγάλο. Παράλληλα, το βασικό κέντρο τεχνικής πιστοποίησης και έρευνας σχετικά με την κοσμοναυτική, το περίφημο TsNIIMash, παραμένει δύσπιστο απέναντι στην ανάγκη αντικατάστασης του Soyuz. Κάποια αισιόδοξα σενάρια στους κόλπους της Roskosmos μιλούν για επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη και στα σημεία Lagrange μεταξύ Γης και Σελήνης, μετά το 2020, αλλά δεν έχει ληφθεί ακόμη καμία επίσημη απόφαση. Έτσι ο αεροδιαστημικός κολοσσός RKK Energia επικεντρώθηκε σε ένα βασικό τύπο του PTK NP ο οποίος θα μπορεί να εξυπηρετεί τον ISS αλλά και να επιχειρεί στο βαθύ διάστημα. Προς το παρόν η μάζα του οχήματος είναι 9,5 τόνοι. Ωστόσο η ακύρωση των σχεδίων για τον πύραυλο Rus-M έχει αφήσει το σκάφος χωρίς πυραυλικό φορέα.
————————————————————————————————————————————
Ειδοποιηθείτε αυτόματα για τα περάσματα του Διαστημικού Σταθμού
Στο μεταξύ ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS) αποτελεί μια διαστημική απτή πραγματικότητα. Έχω ξαναγράψει κι άλλες φορές στο SNR σχετικά με τη δυνατότητα θέασης του ISS από την Ελλάδα –εξάλλου ο σταθμός είναι το δεύτερο σε λαμπρότητα αντικείμενο στο νυχτερινό ουρανό μετά τη Σελήνη! Συνεπώς είναι πολύ εύκολο να γίνει αντιληπτός ακόμα και στον έντονα φωτορυπασμένο ουρανό μιας μεγαλούπολης. Αν όμως βαριέστε να ανατρέχετε στις σχετικές ιστοσελίδες για να αναζητείτε τις ευκαιρίες εμφάνισης του ISS, έχετε τώρα τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε μια υπηρεσία της NASA η οποία θα σας ενημερώνει πότε πρέπει να ανέβετε στην ταράτσα του σπιτιού σας και πού να στρέψετε το βλέμμα σας στον ουρανό. Μπορείτε να επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση Spot the Station (link) και εκεί να συμπληρώσετε τα στοιχεία σας προκειμένου να λαμβάνετε e-mail λίγες ώρες πριν από μια καλή ευκαιρία παρατήρησης του ISS. Η σχετική υπηρεσία υπολογίζει τις ευκαιρίες θέασης για 4.600 τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο. Για τη χώρα μας υπάρχουν μόνο τέσσερις επιλογές (Αθήνα, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο) αλλά δεδομένου ότι ο ISS μπορεί να γίνει ορατός και σε μια μεγάλη ακτίνα γύρω από τα σημεία αυτά με ελάχιστη διαφορά στην ακριβή ώρα, καλύπτεται ένα σημαντικό μέρος της χώρας. Ένα άλλο μείον είναι ότι για τη χώρα μας δεν υπάρχει δυνατότητα ειδοποίησης μέσω SMS. Καλή ευκαιρία παρατήρησης σημαίνει ότι ο ISS περνά ψηλά στον ουρανό (πάνω από 40ο) και είναι ορατός για αρκετή ώρα ώστε να τον εντοπίσετε (δεν είναι καθόλου δύσκολο). Ο ISS θα γίνει ορατός σαν πολύ λαμπρό αστέρι που κινείται με σταθερή ταχύτητα. Τα κιάλια δεν θα σας βοηθήσουν να τον δείτε καλύτερα αλλά από προσωπική πείρα σας διαβεβαιώνω ότι δημιουργούν τη «στερεοσκοπική» αίσθηση ότι παρατηρείτε κάτι απτό σε πολύ μεγάλη απόσταση κι όχι ένα συνηθισμένο αεροπλάνο.
————————————————————————————————————————————
Η αυτοπροσωπογραφία της Περιέργειας
Μακριά από τη γήινη τροχιά, στον Κόκκινο Πλανήτη, το αυτόματο ρόβερ Curiosity, σαν τουρίστας που τραβάει με το κινητό ή την κάμερά του τη φωτογραφία του μπροστά από την Ακρόπολη ή τον Πύργο του Άιφελ, άπλωσε το ρομποτικό του μπράτσο και τράβηξε μια υψηλής ευκρίνειας αυτοπροσωπογραφία. Στην πραγματικότητα το μεγέθους αυτοκινήτου Smart ρομποτικό ρόβερ τράβηξε 55 υψηλής ευκρίνειας φωτογραφίες με την ειδική κάμερα MAHLI (Mars Hand Lens Imager) στις 31 Οκτωβρίου. Οι επιστήμονες στο κέντρο ελέγχου της αποστολής συνέρραψαν τις φωτογραφίες και δημιούργησαν ένα υψηλής ευκρίνειας έγχρωμο μωσαϊκό του Curiosity αλλά και του πεδίου προσεδάφισής του στον κρατήρα Γκέιλ. Το Curiosity προσεδαφίστηκε στον Άρη στις 5 Αυγούστου, εγκαινιάζοντας μια αποστολή διάρκειας δύο ετών με στόχο τον καθορισμό του αν ο Άρης θα μπορούσε ποτέ να υποστηρίξει μικροοργανισμική ζωή. Η φωτογραφία δείχνει το εξάτροχο ρομπότ σε ένα σημείο που ονομάστηκε Rocknest (Βραχοφωλιά) όπου το Curiosity τεστάρει για πρώτη φορά τον εξοπλισμό συλλογής γεωλογικών δειγμάτων. Τα ίχνη από το μηχανικό «φτυάρι» του Curiosity είναι εμφανή στο αρειανό χώμα μπροστά από το ρόβερ. Στα δεξιά του πλάνου υψώνεται το Όρος Σαρπ, ύψους 5 χλμ στο κέντρο του κρατήρα Γκέιλ. Οι πρόποδες του όρους αυτού είναι και το πεδίο όπου το Curiosity θα πραγματοποιήσει τη βασική επιστημονική αποστολή του αφού δείχνουν σημεία παλαιάς ύπαρξης νερού σε υγρή μορφή. Τα όρη στο βάθος αριστερά είναι το βόρειο «τείχος» του κρατήρα. Φωτογραφίες σαν την αυτοπροσωπογραφία του Curiosity δεν έχουν σκοπό μόνο τις δημόσιες σχέσεις της NASA. Η εικόνα θα βοηθήσει τους ειδικούς να αποτιμήσουν την «υγεία» του αξίας $2,5 δισεκ. ρομπότ και να εντοπίσουν τις αλλαγές πάνω του με την πάροδο του χρόνου, όπως τη φθορά των τροχών ή την συσσώρευση της σκόνης. Το Curiosity διαθέτει 17 κάμερες και 10 επιστημονικά όργανα.
————————————————————————————————————————————
Το «φτιασιδωμένο» πρόσωπο της Εστίας
Αρκετά μακρύτερα από τον Άρη, στη ζώνη των αστεροειδών, ο αμερικανικός βολιστήρας Dawn βρίσκεται εν πλω για την Δήμητρα, έχοντας εξερευνήσει επί ένα χρόνο τον γιγάντιο αστεροειδή Εστία. Οι ανακαλύψεις του ήταν εξαιρετικά σημαντικές και εμπλούτισαν τη γνώση μας για τα απομακρυσμένα και μυστηριώδη αυτά ουράνια σώματα. Η επαναστατικότερη ίσως ανακάλυψη ήταν πως η Εστία, σαν στάρλετ του Χόλυγουντ, «φτιασιδώνεται» διαρκώς για να παρουσιάζει ένα νεανικό πρόσωπο! Το πρόσωπο της Σελήνης και άλλων σωμάτων χωρίς ατμόσφαιρα υφίσταται διαρκή διάβρωση από μικρομετεωρίτες. Όμως το πρόσωπο της Εστίας δεν φαίνεται να παρουσιάζει σημαντικά τέτοια ίχνη, παρότι ο αστεροειδής δεν διαθέτει ατμόσφαιρα. Οι λαμπερές «ακτίνες» των πιο πρόσφατων προσκρούσεων εξαφανίζονται σύντομα. Η Εστία διαθέτει πολύ «απόκρημνη» τοπογραφία, συνεπώς αυτό οδηγεί σε κατολισθήσεις και περαιτέρω εξομάλυνση των γεωλογικών χαρακτηριστικών. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι πλούσιοι σε άνθρακα αστεροειδείς πασπαλίζουν με σκοτεινό υλικό την επιφάνεια της Εστίας. Αρχικά είχε θεωρηθεί ότι το σκοτεινό υλικό οφειλόταν είτε σε υψηλής ταχύτητας μετεωρικές προσκρούσεις και σε επακόλουθη τήξη του υλικού το οποίο σκούραινε, είτε σε ηφαιστειακή δραστηριότητα. Αυτό απέδειξε για ακόμα μια φορά πως κανένας πλανήτης, δορυφόρος ή αστεροειδής δεν είναι «απομονωμένο νησί», αφού μπορεί να υπάρχει ανταλλαγή ύλης με άλλα σώματα, ακόμα και πολύ απομακρυσμένα. Οι λαμπερές ακτίνες στην επιφάνεια της Εστίας αποτελούνται από πολύ «αγνό», αρχέγονο υλικό και οι σκοτεινές κηλίδες είναι αποθέσεις που μάλλον προήλθαν από συγκρούσεις με υλικό από άλλα σημεία της ζώνης των αστεροειδών. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι περίπου 300 σκοτεινοί αστεροειδείς με διάμετρο από 1-10 χλμ προσέκρουσαν στην Εστία τα τελευταία 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Το υλικό αυτό αρκεί για να τυλίξει τον αστεροειδή με μια κουβέρτα υλικού με πάχος 1-2 μέτρα.
————————————————————————————————————————————
Θανάση, όταν η ίδια η ρωσική διαστημική υπηρεσία αμφισβητεί επισήμως την χρησιμότητα των επανδρωμένων διαστημικών πτήσεων, τότε κάτι πάει πάρα πολύ στραβά…
Έχεις γράψει πολλές φορές για το μελλον των διαστημικών προγραμμάτων. Δηλαδή τί θα γίνει με σένα? Θα εκνευριστώ αν αποδειχθείς σωστός για άλλη μια φορά! (εννοείται πως κάνω πλάκα…)
Το video που παρέθεσες με τον ISS τραβηγμένο μέσα από τηλεσκόπιο είναι ‘Ουάου!’ (Και όπως πάντα, αν διαβάσεις στα σχόλια του video, εμφανίζονται οι γνωστοί ηλίθιοι που γράφουν οτι το όλο πράγμα είναι απάτη! Τα σχόλια δικά σου…)
Εν, γένει, εξαιρετικά τα νέα και αυτής της εβδομάδας!
Από τα παραλειπόμενα των (αυτο)φωτογραφήσεων του Curiosity, σε κάποιες φωτογραφίες φαίνεται ότι το σύστημα προσεδάφισης skycrane που χρησιμοποιήθηκε είχε σαν αποτέλεσμα την μεταφορά χώματος στην επιφάνεια του ρομπότ, ίσως και κάποια μικρή ζημιά.
https://astroengine.com/2012/08/21/mars-shot-first-curiositys-wind-sensor-damaged/
Ένας ακριβώς από τους λόγους που αναπτύχθηκε το skycrane ήταν για να πετύχει πιο “καθαρή” προσεδάφιση…
Πολύ καλό το Space news Report, όπως πάντα! Ευχαριστούμε πολύ!
Πολύ ενδιαφέροντα τα θέματα και σήμερα! Παρατηρώντας τις δραστηριότητες του Curiosity αναρωτήθηκα τι ακριβώς κάνει και γιατί πληρώνουμε ως φορολογούμενοι πχ. το υπουργείο ή η γραμματεία….Ερευνας & Τεχνολογίας ή άλλες ανάλογες ελληνικές κρατικές υπηρεσίες με πομπώδεις ονομασίες, οι οποίες αν μη τι άλλο οφείλουν με δικό τους κόπο (και δικό μας χρήμα) να μας ενημερώνουν – όπως η NASA – για το τι ακριβώς προσφέρουν στην Ελλάδα της κρίσης του 2012 όπως την κατάντησαν οι πολιτικοί μας…Είμαι σίγουρος ότι διαβάζουν σελίδες όπως το Techblog, κάνοντας παράλληλα επιστημονικές μελέτες τελειοποίησης της ορθής στάσης του σώματος κατά τη διάρκεια πολύωρης και βασανιστικής καρεκλοθεραπείας!
@Λεωνίδας. Κι εγώ εκνευρίζομαι που επιβεβαιώνομαι. Φωτο του ISS απο τηλεσκόπιο υπάρχουν και απο Έλληνες ερασιτέχνες αστρονόμους -παλιότερα είχα αναρτήσει μία στο SNR, δεν θυμάμαι πότε ακριβώς. Οι γνωστοί μπαζόβλακες βγάλανε μούφα και τη φωτό του Curiosity που τράβηξε το ίδιο τον εαυτό του.
@Γώργος. Ευχαριστώ για τη λεπτομέρεια και τα καλά λόγια.
@Thunderbolt. Στη ΓΓ Ερευνας υπάρχουν εργατικά και αξιόλογα άτομα. Ομως η γενικότερη άνωθεν αδράνεια και η περιρρέουσα αμορφωσιά και ηλιθιότητα τους καθιστούν γραφικούς δονκιχώτες. Το 2006 όταν είχα κάνει ρεπορτάζ για το ελληνικό παρακλάδι της ESA, το στελέχωναν μόνο (αξιόλογα) δυο άτομα, κι αυτά σε ένα γραφειάκι χωρίς καλά καλά τηλέφωνο… Κι αυτά σε εποχές παχιών αγελάδων.
Ευχαριστούμε για το λινκ των περασμάτων του διαστημικού σταθμού! Το είχα πάντα απορία για το πώς είναι, μια και δεν τον έχω δει ποτέ. Ελπίζω να με ειδοποιούν κάθε φορά που θα περνάει…
Τον έχω δει καμιά-δυό φορές τον ISS στον ουρανό. Διασχίζει από άκρο σε άκρο τον ουρανό, είναι τόσο φωτεινός όσο ο Δίας και το χαρακτηριστικό για να μην τον μπερδέψεις με αεροπλάνο είναι ότι δεν αναβοσβήνει κανένα φωτάκι (beacon λέγονται θαρρώ).