Η πρώτη σεληνάκατος της ESA θα προσσεληνωθεί μάλλον το 2019, αλλά προηγουμένως η Ευρώπη σκοπεύει να βομβαρδίσει τη Σελήνη με το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel. Την ερχόμενη άνοιξη θα περάσει ξυστά στην ατμόσφαιρα ένας αστεροειδής μεγάλος σαν οικοδομικό τετράγωνο, ενώ οι αστρονόμοι έχουν πλέον στα χέρια τους μια υπερφωτογραφία 9 δισεκατομμυρίων πίξελ με 84 εκατομμύρια άστρα.
Space News Report, κάθε Τετάρτη στο Techblog.
————————————————————————————————————————————
Μια ευρωπαϊκή σεληνάκατος για το 2018
Τον επόμενο μήνα οι αρμόδιοι Ευρωπαίοι υπουργοί θα αποφασίσουν εάν η Γηραιά Ήπειρος θα προχωρήσει στην ανάπτυξη μιας ρομποτικής σεληνακάτου η οποία θα μπορούσε να πρωτοεκτοξευτεί το 2018 και να προσσεληνωθεί ένα χρόνο αργότερα, με κόστος $650 εκατ, Το πρόγραμμα για τη σεληνάκατο, το οποίο υποστηρίζεται εδώ και καιρό από τη Γερμανία, αποτελεί μέρος «πακέτου» αποστολών που θα προτείνει η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) στα μέλη της σε συμβούλιο υπουργικού επιπέδου που θα γίνει το Νοέμβριο στην Ιταλία. Σχεδιασμένος να εκτοξευτεί με ρωσικό πύραυλο Soyuz από το ευρωπαϊκό διαστημοδρόμιο στο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνας, ο βολιστήρας θα προσσεληνωθεί στο νότιο πόλο της Σελήνης στο πλαίσιο μιας αποστολής εξάμηνης διάρκειας. Η ESA υπέγραψε μια σύμβαση ύψους $8,4 εκατ. με την εταιρεία EADS Astrium το Σεπτέμβριο του 2010 για τη συνέχιση του σχεδιασμού του οχήματος και την παρουσίαση μιας εκτίμησης για το κόστος της αποστολής. Η μελέτη της Astrium επιβεβαίωσε το συνολικό κόστος σε 500 εκατ. ευρώ ή $650 εκατ. Προς το παρόν η Γερμανία συνεργάζεται στο σεληνιακό αυτό πρόγραμμα με την Ισπανία, τον Καναδά, το Βέλγιο, την Πορτογαλία και την Τσεχία. Οι επίσημοι προσβλέπουν στο να κερδίσουν την οικονομική υποστήριξη και άλλων χωρών στη σύσκεψη του Νοεμβρίου αλλά η γενικότερη κρίση χρέους σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα. Ο βολιστήρας θα τεθεί σε ελλειπτική τροχιά μεγάλου υψομέτρου προτού αιχμαλωτιστεί από το βαρυτικό πεδίο της Σελήνης και τεθεί σε σεληνιακή τροχιά ύψους 90 χλμ από την οποία θα εξετάσει την περιοχή του νότιου πόλου ερευνώντας για περιοχές προσεδάφισης. Προτεραιότητα στην αποστολή έχει η έρευνα για σεληνιακό νερό.
————————————————————————————————————————————
Ένα διαστημικό τηλεσκόπιο θα πέσει στη Σελήνη
Οι Ευρωπαίοι μπορεί να σχεδιάζουν την αποστολή μιας μη επανδρωμένης ακάτου που θα προσσεληνωθεί ομαλά. Ταυτόχρονα όμως διατυπώνουν σκέψεις για μια άλλη προσσελήνωση, πολύ περισσότερο θεαματική και βίαιη. Τον επόμενο Μάρτιο τερματίζεται η αποστολή του διαστημικού τηλεσκοπίου Herschel. Έτσι, αφού έτσι κι αλλιώς θα αχρηστευτεί, προτείνεται να τεθεί σε τροχιά σύγκρουσης με τη Σελήνη –στο πλαίσιο της προσπάθειας έρευνας για νερό που βρίσκεται κάτω από την σεληνιακή επιφάνεια. Η πρόταση αυτή διατυπώθηκε από μια διεθνή ομάδα από περισσότερους από 30 επιστήμονες αλλά το σενάριο υφίσταται επεξεργασία από το συμβουλευτικό μηχανισμό της ESA προτού ληφθεί η τελική απόφαση, πριν το τέλος του έτους. Η κόστους $1,4 δισεκ. αστρονομική αποστολή του Herschel θα λήξει κάποια στιγμή το Μάρτιο του 2013 όταν το υπερυψυχρό ήλιο του τηλεσκοπίου θα εξατμιστεί εντελώς. Όταν το υγροποιημένο ευγενές αέριο ξεφύγει όλο από το μονωμένο δοχείο του, το τηλεσκόπιο θα γίνει αυτομάτως άχρηστο αφού απαιτούνται πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για την πραγματοποίηση των παρατηρήσεων στο υπέρ-υπέρυθρο φάσμα. Εξοπλισμένο με κάτοπτρο διαμέτρου 3,5 μέτρων, το Herschel είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που πέταξε ποτέ στο διάστημα. Έχει μήκος πάνω από 7,5 μέτρα και πλάτος σχεδόν 4. Είναι σχεδιασμένο να μελετά αντικείμενα του σύμπαντος στο υπέρ-υπέρυθρο φάσμα και τα σχετικά όργανα ψύχονται σε θερμοκρασίες μια ιδέα πάνω από το απόλυτο μηδέν (-273ο C) χάρη σε 2.300 λίτρα υγρό ήλιο. Το Herschel θα απομακρυνθεί από το σημείο Lagrange-2 όπου βρίσκεται, σε απόσταση 1 εκατ. χλμ από τη Γη –σημείο όπου η βαρυτική αλληλεπίδραση Γης και Ήλιου ισορροπεί. Ύστερα υπάρχουν δυο προοπτικές: είτε θα τοποθετηθεί σε ηλιακή τροχιά όπου δεν θα προσεγγίσει τη Γη για εκατοντάδες χρόνια, ή θα προωθηθεί σε πορεία προς τη Σελήνη στην οποία και θα συντριβεί.
————————————————————————————————————————————
Αστεροειδής θα περάσει ξυστά από τη Γη
Λίγο καιρό πριν το Herschel πέσει σαν βολίδα στη Σελήνη, μια άλλη βολίδα κοσμικής προέλευσης θα περάσει πολύ κοντύτερα στη Γη αλλά –ευτυχώς- δεν πρόκειται να πέσει στο κεφάλι μας. Συγκεκριμένα, στις 15 του ερχόμενου Φεβρουαρίου, ο αστεροειδής 2012DA14 θα περάσει ξυστά από τον πλανήτη μας, σε υψόμετρο περίπου 22.000 χλμ, δηλαδή μικρότερο από εκείνο στο οποίο κινούνται οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι. Το πέρασμα του αστεροειδούς, που έχει μέγεθος όσο ένα οικοδομικό τετράγωνο, θα είναι το κοντινότερο που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία. Εννοείται πως οι αστρονόμοι δεν θα χάσουν την ευκαιρία και θα οργανώσουν σχετικό «πάρτι παρατήρησης» για να δουν το ιπτάμενο βουνό να περνά ξυστά στην ατμόσφαιρα. Αλλά και οι απλοί θνητοί θα έχουν την ευκαιρία να δουν το πέρασμα χάρη σε αποκλειστικά live feeds από τηλεσκόπια στη Λα Σάγκρα και στην Τενερίφη (Ατλαντικός) στην οποία θα βρίσκονται και οι αστρονόμοι που πρωτοανακάλυψαν τον 2012DA14. Σχεδιάζονται επίσης live feeds και από τη Μαγιόρκα και άλλα αστεροσκοπεία σε σημεία απ’ όπου θα γίνει ορατό το πέρασμα του αστεροειδούς. Σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν υπάρχει καμία περίπτωση ο αστεροειδής να πλήξει τη Γη –τουλάχιστον αυτή τη φορά. Όμως με πάνω από 4.700 αστεροειδείς να αποτελούν δυνητικές απειλές για τη Γη, σύμφωνα με μελέτες της NASA, τα αντικείμενα αυτά συγκεντρώνουν δικαιολογημένα την προσοχή όχι μόνο των επιστημόνων αλλά και του κοινού. Κάποια από αυτά έχουν μέγεθος μεγαλύτερο από 16 ποδοσφαιρικά γήπεδα. Όμως το αστρονομικό ενδιαφέρον για τους αστεροειδείς δεν οφείλεται στο ότι αποτελούν δυνητικούς κινδύνους. Η μελέτη τους μπορεί να αποκαλύψει πολύτιμα στοιχεία για τις αρχικές φάσεις του σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος.
————————————————————————————————————————————
84 εκατομμύρια άστρα σε μια φωτογραφία
Χρησιμοποιώντας μια ασύλληπτου μεγέθους (9 γιγαπίξελ) εικόνα η οποία ελήφθη από το τηλεσκόπιο υπερύθρων VISTA του Νότιου Ευρωπαϊκού Αστεροσκοπείου στη Χιλή, μια διεθνής ομάδα αστρονόμων κατόρθωσε να καταστρώσει ένα κατάλογο με πάνω από 84 εκατομμύρια άστρα που υπάρχουν στις κεντρικές περιοχές του Γαλαξία μας. Η γιγάντια αυτή τράπεζα δεδομένων περιέχει δέκα φορές περισσότερα άστρα από προηγούμενες μελέτες και αποτελεί σημαντικό βήμα για την κατανόηση του γαλαξία στον οποίο ανήκουμε. Η σχετική φωτογραφία αποτελεί ένα συγκλονιστικά λεπτομερές πανόραμα της κεντρικής περιοχής του Γαλαξία και αν τυπωνόταν με την ευκρίνεια ενός συνηθισμένου βιβλίου θα είχε διαστάσεις 9 Χ 7 (όχι εκατοστά, αλλά μέτρα!). Χάρη στην παρατήρηση των μυριάδων άστρων που περιβάλλουν το κέντρο του Γαλαξία μπορούμε να μάθουμε πολλά για το σχηματισμό και την εξέλιξη των άστρων όχι μόνο στο δικό μας γαλαξία αλλά και στους σπειροειδείς γαλαξίες εν γένει. Οι περισσότεροι από τους τελευταίους παρουσιάζουν μεγάλη συγκέντρωση γέρικων άστρων στο κέντρο η οποία ονομάζεται Εξόγκωμα (Bulge). Ωστόσο η παρατήρηση μεμονωμένων άστρων σε αυτή την περιοχή δεν είναι εύκολη δουλειά. Τεράστια νέφη διαστρικής σκόνης εμποδίζουν τις παρατηρήσεις και για το σκοπό αυτό γίνονται κυρίως μελέτες στο υπέρυθρο φάσμα οι οποίες επηρεάζονται λιγότερο. Έτσι το τεράστιο (διάμετρος 4,1 μ) κάτοπτρο του VISTA (Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) καθιστά το επίγειο αυτό όργανο ιδανικό για τη δουλειά αυτή. Η «οικογενειακή φωτογραφία» των 84 εκατομμυρίων άστρων έχει διαστάσεις 108.200 Χ 81.500 pixel και περιέχει σχεδόν 9 δισεκατομμύρια pixel. Καλύπτει περίπου 315 τετραγωνικές μοίρες –δηλαδή σχεδόν το 1% του ουρανού. Στην πραγματικότητα περιέχει 173 εκατομμύρια αντικείμενα, αλλά από αυτά μόνο τα 84 εκατομμύρια ήταν αρκετά ευκρινή ώστε να ταυτοποιηθούν ως άστρα
————————————————————————————————————————————
Ωραίο άρθρο, να σαι καλά!
Μόλις χθες η βρετανική βουλή αποφάσισε να ζητήσει μείωση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. και προχθές η Ford ανακοίνωσε το κλείσιμο του εργοστασίου στο Βέλγιο. Εντωμεταξύ η ανεργία στις χώρες της Ε.Ε. έχει εκτοξευτεί πράγμα που σημαίνει ότι η οικονομική κρίση βαθαίνει όλο και ποιο πολύ.
Το βλέπω πολύ δύσκολο να εγκριθεί το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής αποστολής ρομποτικού οχήματος στη Σελήνη ακόμα και με κόστος 650 εκ. (!!! πολύ φθηνό). Μακάρι πάντως να ξεκινήσει και η Ευρώπη ένα σοβαρό διαστημικό πρόγραμμα διαστημικών εξερευνήσεων έστω και με μερική συμμετοχή των χωρών της Ε.Ε. .
@Κυριάκος. Ευχαριστώ.
@Solon. Κι εγώ δύσκολο το βλέπω. Η ESA έχει προτείνει κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες αποστολές και η Ευρώπη γενικώς αποκτά αργά αλλά σταθερά εμπειρία και τεχνογνωσία. Ίδωμεν.
Χμμμ… Για την προσβολή της Σελήνης με το Herschel βλέπω ένα σημαντικό τεχνολογικό-νομικό(!) κόλημα. Σύμφωνα με το Outer Space Treaty τα κράτη είναι υποχρεωμένα να προστατεύουν τους κόσμους εκτός γης από γίηνη βιολογική μόλυνση. Έτσι σκάφη μου προσεδαφίζονται σε άλλους κόσμους έχουν υποχρεωτικά περάσει από ειδικό πρωτόκολλο απολύμανσης. Μου φαίνεται δύσκολο να ισχύει κάτι τέτοιο και για ένα διαστημικό τηλεσκόπιο…
@Γιώργος. Πολύ καλή επισήμανση. Μάλλον θα υπάρξει πρόβλημα.
Πολύ ενδιαφέροντα τα θέματα καί σήμερα! Μου άρεσαν ιδιαίτερα τα δύο τελευταία! Μια απορία: H βαρύτητα της Γής δεν μπορεί να έλξει τον αστεροειδή πρός την επιφάνεια ή η ταχύτητά του και η πορεία του είναι τέτοια που αποκλείει κάθε πιθανότητα επαφής? Πόσο προβλέψιμες είναι οι κινήσεις τους σε σχέση με την περιοδικότητά τους? Αποκλείονται αλλαγές τροχιάς?
@Thunderbolt. Ευχαριστώ. Βεβαίως και η βαρύτητα μπορεί να τον επηρεάσει. Στην συγκεκριμένη περίπτωση και σύμφωνα με τους επιστήμονες η πτώση είναι αδύνατη. Μπορεί όμως σε κάποιο άλλο πέρασμα ο αστεροειδής να πέσει στη Γη (ή κάποιος άλλος αστεροειδής). Το πρόβλημα είναι ότι οι τροχιές πολλών αστεροειδών είναι χαοτικές (με την έννοια της φυσικής) δηλ. υπεισέρχεται μεγάλο ποσοστό αβεβαιότητας.
Θανάση, έχεις σπουδάσει κάτι σχετικό;
(Ρωτάω γιατί με ενδιαφέρει και εμένα αρκετά η Φυσική).
@DaDiRa. Οι επίσημες σπουδές μου είναι Δημόσια Υγιεινή (στο ΤΕΙ Αθήνας, 1983-1987). Αλλά έχω διαβάσει πάρα πολύ φυσική, χημεία, αστρονομία και αστροφυσική.
Αυτό φαίνεται 😛
Συνέχισε να γράφεις άρθρα.Τώρα είδα το site σου.Added to bookmarks 😉
@DaDiRa. Ευχαριστώ. Συνεχίζω ακάθεκτος αν και πλέον η κατάσταση έχει γίνει τρομερά δύσκολη στο χώρο λόγω κρίσης.
Μην ψαρώνεις.Αν αγαπάς αυτό που κάνεις κανείς δεν θα σε εμποδίσει να το κάνεις.
Σχετικά με την Outer Space Treaty, διάβαζα οτι οποιοδήποτε κράτος που την έχει υπογράψει, έχει το δικαίωμα να υπαναχωρήσει απ’ αυτήν, με αποτέλεσμα να μην δεσμεύεται από τους όρους της.
Πάντως κάτι αντίστοιχο με αυτό που προτείνεται για το Herschel, έγινε και με το LCROSS της NASA το 2009, το οποίο τέθηκε σε πορεία σύγκρουσης με έναν κρατήρα στον νότιο πόλο της Σελήνης, και το αποτέλεσμα ήταν να έχουμε με την πρόσκρουση τις πρώτες ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη παγωμένου νερού εκεί.