Space News Report – 01.02.2012

Το παλιό όνειρο της εγκαθίδρυσης επανδρωμένης σεληνιακής βάσης μπήκε κι αυτό στο προεκλογικό παιχνίδι των Αμερικανών υποψηφίων. Ταυτόχρονα τα προβλήματα στο ρωσικό πρόγραμμα δεν έχουν τέλος. Πολύ πιο πέρα από τη Γη, ίσως υπάρχει νερό στον αστεροειδή Εστία, ενώ ακόμα μακρύτερα, ο Πολικός Αστέρας μοιάζει να… συρρικνώνεται. Όμως εσείς μπορείτε σε μερικούς μήνες να συμμετάσχετε 6η στην Πανελλήνια Αστροεξόρμηση.

Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————

Και σεληνοβάσεις θα σας φτιάξουμε!
Ο Αμερικανός προεδρικός υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών Newt Gingrich υποσχέθηκε στους ψηφοφόρους του ότι θα δώσει την εντολή για κατασκευή μιας σεληνιακής βάσης έως το 2020, με την προϋπόθεση ότι θα γίνει ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ τον ερχόμενο Νοέμβριο. Ο Gingrich έκανε αυτή τη δήλωση στην “Space Coast” της Φλόριντα, την περασμένη Τετάρτη. «Μέχρι το τέλος της δεύτερης θητείας μου θα υπάρχει η πρώτη μόνιμη βάση στη Σελήνη και αυτή θα είναι αμερικανική», υποσχέθηκε ο Gingrich, προσθέτοντας επίσης ότι θα πιέσει για την ανάπτυξη του «πρώτου συστήματος συνεχούς προώθησης στο διάστημα» το οποίο θα συμβάλλει στην ανάπτυξη επανδρωμένων πτήσεων προς τον Άρη. Η ομιλία του Gingrich χτύπησε μια ευαίσθητη χορδή των ψηφοφόρων της Φλόριντα, η οποία έχει εισέλθει σε εποχή ισχνών αγελάδων μετά τις πρόσφατες οικονομικές περικοπές στο αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα (εκεί βρίσκεται το Διαστημικό Κέντρο Kennedy από το οποίο ξεκίνησαν όλες οι αμερικανικές επανδρωμένες αποστολές). Ο Gingrich προέβλεψε ότι, εάν εφαρμοστεί το πρόγραμμά του, θα υπάρξουν δραστηριότητες σε τροχιά γύρω από τη Γη που θα προωθήσουν την επιστήμη, τον τουρισμό αλλά και τη βιομηχανία και θα δημιουργήσουν μια εύρωστη βιομηχανική βάση, παρόμοια με εκείνη που αποτέλεσε το μοντέλο για την ανάπτυξη των αερομεταφορών στη δεκαετία του 1930. Ο Gingrich δεν έχει εξασφαλίσει ακόμη το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και ο αντίπαλός του, πρώην κυβερνήτης της Μασαχουσέτης, Mitt Romney, ειρωνεύτηκε την ιδέα περί σεληνιακής βάσης σχολιάζοντας ότι «αυτή είναι η διαφορά μεταξύ ρομαντικών και πρακτικών ανθρώπων». Αν και η προθεσμία του Gingrich είναι μάλλον υπεραισιόδοξη, η επισήμανσή του ότι το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα πάσχει από έλλειψη συγκεκριμένου οράματος ήταν πολύ καίρια.

————————————————————————————————————————————

Το σίριαλ των ρωσικών διαστημικών προβλημάτων συνεχίζεται
Και στο μεταξύ το ρωσικό πρόγραμμα αντιμετωπίζει μια μεγάλη βραδυφλεγή κρίση η οποία εκδηλώθηκε αρκετές φορές τους τελευταίους μήνες με αποκορύφωμα την απώλεια του βολιστήρα Phobos-Grunt ο οποίος επρόκειτο να βάλει πλώρη για τον Άρη. Την περασμένη Παρασκευή, 27 Ιανουαρίου, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα αναβάλλει για μερικές εβδομάδες τις δυο επόμενες επανδρωμένες πτήσεις προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) εξαιτίας τεχνικών προβλημάτων στο διαστημόπλοιο Soyuz. Συγκεκριμένα, η κάψουλα Soyuz TMA-04M απέτυχε στα τεστ εσωτερικής ατμοσφαιρικής συμπίεσης κι έτσι η εκτόξευσή του, που προβλεπόταν για τις 30 Μαρτίου, αναβάλλεται για τα μέσα Απριλίου ή ίσως τα μέσα Μαΐου. Έτσι η αποστολή θα πρέπει να γίνει με την κάψουλα που επρόκειτο να εκτοξευτεί με την επόμενη αποστολή (30 Μαΐου), συνεπώς η τελευταία θα αναβληθεί κι αυτή μέχρι τα μέσα ή το τέλος του προσεχούς Ιουνίου. Η Ρωσία είναι πλέον η μοναδική χώρα με δυνατότητα μεταφοράς δικών της, αλλά και Αμερικανών και άλλων αστροναυτών στον ISS μετά την απόσυρση των διαστημικών λεωφορείων. Παράλληλα, στις 24 Ιανουαρίου, το αυτόματο ρωσικό φορτηγό Progress M-13M με τον μικροδορυφόρο Chibis-M αποσυνδέθηκε από τον ISS για να διαλυθεί πάνω από μια περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού. Πριν το πύρινο τέλος του, το Progress M-13M εξαπέλυσε τον μικροδορυφόρο Chibis-M ο οποίος αναμένεται να παραμείνει σε τροχιά επί τουλάχιστον τέσσερα χρόνια μελετώντας τους κεραυνούς και τις θύελλες της γήινης ατμόσφαιρας. Η αναχώρηση του Progress M-14M άνοιξε το δρόμο για την αποστολή του επόμενου ρωσικού οχήματος ανεφοδιασμού, του Progress M-13M το οποίο εκτοξεύτηκε από το διαστημικό κέντρο Μπαϊκονούρ του Καζαχστάν στις 26 Ιανουαρίου και συνδέθηκε κανονικά με τον ISS μεταφέροντας 2,5 τόνους φορτίο.

————————————————————————————————————————————

Υπάρχει νερό στην Εστία;
Πολύ πιο πέρα από τα σύνορα του διαστήματος, στην απομακρυσμένη ζώνη των αστεροειδών, ο αμερικανικός βολιστήρας Dawn συνεχίζει με μεγάλη επιτυχία την εξερεύνηση της Εστίας, ενός τεράστιου αστεροειδή, δεύτερου σε μέγεθος με διάμετρο 530 χλμ. Το Dawn τέθηκε σε τροχιά γύρω από την Εστία τον περασμένο Ιούλιο και μέχρι το φετινό καλοκαίρι θα συνεχίζει τις παρατηρήσεις του προτού βάλει πλώρη για τη Δήμητρα, το μεγαλύτερο μέλος της ζώνης των αστεροειδών. Αν και εν γένει ο γιγάντιος αστεροειδής Εστία θεωρείται αρκετά ξηρός, η μισή περίπου επιφάνειά της αναμένεται ότι είναι αρκετά ψυχρή και λαμβάνει ελάχιστο ηλιόφως ώστε ίσως να υπάρχει πάγος ο οποίος έχει καταφέρει να επιβιώσει για δισεκατομμύρια χρόνια. Αυτή είναι η εικόνα που προκύπτει από τα δημοσιευμένα μοντέλα της θερμοκρασίας της Εστίας και της ακτινοβολίας που δέχεται από τον μακρινό Ήλιο. Κοντά στο βόρειο και το νότιο πόλο, οι συνθήκες μοιάζουν ευνοϊκές για να υπάρχει πάγος στο υπέδαφος. Η Εστία, το δεύτερο πιο μαζικό σώμα της ζώνης των αστεροειδών μεταξύ Άρη και Δία, μάλλον δεν διαθέτει κάποιους μόνιμα σκιασμένους κρατήρες όπου το νερό θα μπορούσε να μείνει παγωμένο στην επιφάνεια. Αυτό οφείλεται στο ότι ο αστεροειδής έχει κλίση περίπου 27ο –μεγαλύτερη από την κλίση των 23ο του άξονα της Γης. Αποτέλεσμα αυτής της μεγάλης κλίσης είναι ότι στην Εστία υπάρχουν εποχές και κάθε σημείο της επιφάνειάς της «βλέπει» ήλιο κάποια στιγμή μέσα σε ένα έτος. Η παρουσία ή η απουσία νερού στην Εστία θα αποκαλύψει στους επιστήμονες σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον σχηματισμό και την εξέλιξη του μικροσκοπικού αυτού κόσμου, αλλά και την ιστορία του βομβαρδισμού του από κομήτες και άλλα αντικείμενα του Ηλιακού Συστήματος.

————————————————————————————————————————————

Συρρικνώνεται ο Πολικός Αστέρας;
Εδώ και αιώνες ο Πολικός Αστέρας, το άστρο στην άκρη της ουράς της Μικρής Άρκτου, αποτελούσε αλάνθαστη «πυξίδα» για τους ναυτικούς, αφού επισημαίνει πάντοτε το Βορρά. Όλοι οι άλλοι αστερισμοί φαίνεται να περιστρέφονται γύρω του ενώ αυτός παραμένει ακίνητος, αφού βρίσκεται στη νοητή ευθεία του άξονα της Γης. Ωστόσο κάτι φαίνεται να πηγαίνει «στραβά» με τον Πολικό Αστέρα αφού η λάμψη του μειώνεται. Όπως όλα τα άστρα, έτσι κι ο Πολικός Αστέρας αποτελείται από στρώματα αερίου γύρω από ένα πυρήνα όπου λαμβάνει χώρα πυρηνική σύντηξη. Καθώς τα εξωτερικά στρώματα καθιζάνουν εξαιτίας της βαρύτητας, ο Πολικός Αστέρας αναπτύσσει ένα αδιαφανές στρώμα κάτω από την επιφάνεια, το οποίο τον κάνει αμυδρότερο. Όμως η ακτινοβολία θερμαίνει το αδιαφανές στρώμα, το διαστέλλει και το κάνει πιο διάφανο. Τοι άστρο μεγαλώνει και γίνεται λαμπρότερο ώσπου τα εξωτερικά στρώματα αερίων καθιζάνουν πάλι, κι ο κύκλος επαναλαμβάνεται. Το πρόβλημα είναι πως ο κύκλος αυτός, για τον Πολικό Αστέρα, δεν έχει παραμείνει σταθερός. Παρατηρήσεις του 1844 φανερώνουν ότι ο «σφυγμός» του άστρου ήταν 12 λεπτά βραδύτερος ενώ 168 χρόνια παρατηρήσεων υποδηλώνουν ότι ο «σφυγμός» αυτός μειώνεται κατά 4,5 δευτερόλεπτα κάθε χρόνο. Η μόνη εύλογη ερμηνεία είναι πως ο Πολικός Αστέρας αποβάλλει μάζα ίση με εκείνη της Γης κάθε χρόνο. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως η λαμπρότητα του άστρου θα μειωθεί αισθητά στο άμεσο μέλλον. Άλλωστε μέχρι το έτος 3000, λόγω της μετάπτωσης του άξονα της Γης, το άστρο γ του Κηφέα θα γίνει η νέα «πυξίδα» των ναυτικών, αφού θα μετατοπιστεί στη θέση που είναι σήμερα ο Πολικός Αστέρας.

————————————————————————————————————————————

Τι θα κάνετε φέτος το καλοκαίρι;
Μπορεί να είναι πολύ νωρίς για να προγραμματίσετε τι θα κάνετε φέτος το καλοκαίρι, αλλά καλό είναι να προετοιμάζεται κανείς εγκαίρως αν υπάρχει κάτι που τον ενδιαφέρει. Έτσι λοιπόν, η Αστρονομική Ένωση Σπάρτης “Διός Κούροι” και η Αστρονομική Εταιρεία Πάτρας “Ωρίων” σας προσκαλούν στην 6η Πανελλήνια Εξόρμηση Ερασιτεχνών Αστρονόμων που θα διεξαχθεί στον Πάρνωνα από 20 έως και 22 Ιουλίου 2012. Το website της εξόρμησης είναι έτοιμο και μπορείτε να ενημερωθείτε για την εξόρμηση καθώς και να δηλώσετε συμμετοχή εδώ. Το πρόγραμμα της εξόρμησης θα περιλαμβάνει πλήθος δραστηριοτήτων όπως νυχτερινή αστρονομική παρατήρηση, ηλιακή παρατήρηση, πρακτικά εργαστήρια, μαθήματα ουρανογραφίας, ομιλίες, οικολογικές δραστηριότητες και πεζοπορία, δημιουργική απασχόληση παιδιών και άλλα πολλά. Η συμμετοχή στην εξόρμηση είναι δωρεάν και ελεύθερη για όλους τους φίλους της αστρονομίας. Οι κυρίως εκδηλώσεις θα λάβουν χώρα σε ειδικά διαμορφωμένο υπαίθριο ανοιχτό χώρο στο Δάσος κατάλληλο να φιλοξενήσει ένα μεγάλο αριθμό τηλεσκοπίων με δυνατότητα προσέγγισης του αυτοκινήτου δίπλα στον εξοπλισμό. Ο χώρος είναι υπό την εποπτεία του Δασαρχείου Σπάρτης και τη διαχείρισή του έχει ο ορειβατικός σύλλογος Σπάρτης ο οποίος παραχωρεί το καταφύγιο για το τριήμερο της εκδήλωσης. Όσοι φίλοι της αστρονομίας προσέλθητε! Οι πανελλήνιες εξορμήσεις αποτελούν μια προσπάθεια των αστρονομικών συλλόγων της χώρας για τη σύσφιξη των σχέσεων των ερασιτεχνών αστρονόμων και των φίλων της αστρονομίας. Η ιδέα για τις πανελλήνιες εξορμήσεις πρωτοδιατυπώθηκε στις 18.11.2006 στη συνάντηση των Διοικητικών Συμβουλίων των σωματείων ερασιτεχνικής αστρονομίας που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα. Η 1η Πανελλήνια Συνάντηση έγινε στις 20-21 Ιουλίου 2007 στη Δίρφη Ευβοίας (υψόμετρο 1100 μ) και η τελευταία στους Φιλιππαίους Γρεβενών το περασμένο καλοκαίρι.

————————————————————————————————————————————

Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr