Η Κίνα εκτόξευσε το δεύτερο τμήμα τη τροχιακής πλατφόρμας της και οι Ρώσοι ομαλοποιούν το πρόγραμμα εκτοξεύσεων προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Στο μεταξύ η NASA παρακολουθεί ένα ιπτάμενο βουνό που θα μας προσεγγίσει την άλλη Τετάρτη, ενώ η Ευρώπη αποκαλύπτει τα μυστικά του αστεροειδή Lutetia και οι αστρονόμοι μελετούν ένα «κοσμικό μπιλιάρδο πλανητών» στο κέντρο του Γαλαξία.
Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————
Ξεκίνησε η πρώτη αποστολή στον κινεζικό διαστημικό σταθμό
Ο Νοέμβριος μπήκε «με το δεξί» για την Κίνα, η οποία εκτόξευσε με επιτυχία το μη επανδρωμένο Shenzhou-8, κάνοντας το δεύτερο βήμα για την κατασκευή του δικού της διαστημικού σταθμού. Το διαστημόπλοιο (που έχει τη δυνατότητα μεταφοράς αστροναυτών) εκτοξεύτηκε χτες από το διαστημοδρόμιο της Κίνας στην έρημο Γκόμπι με πύραυλο Long March 2F και τέθηκε επιτυχώς σε τροχιά, 200 χλμ πάνω από την επιφάνεια της Γης. Σε λίγα 24ωρα πρόκειται να προσεγγίσει και να συνδεθεί με το Tiangong-1 («Ουράνιο Παλάτι»), με αποτέλεσμα ένα συγκρότημα το οποίο θα γίνει ο πυρήνας του διαστημικού σταθμού. Η σύνδεση αυτή έχει πειραματικό χαρακτήρα και αποτελεί μέρος των ετοιμασιών για μια πλήρη τροχιακή πλατφόρμα όπου θα ζουν και θα εργάζονται Κινέζοι αστροναύτες επί αρκετούς μήνες. Αν το εγχείρημα στεφθεί με επιτυχία, η Κίνα θα εκτοξεύσει άλλα δυο Shenzhou την επόμενη χρονιά για περαιτέρω πειράματα. Τουλάχιστον το ένα από αυτά θα είναι επανδρωμένο, ενώ στην ομάδα των αστροναυτών που εκπαιδεύονται για την πτήση συμπεριλαμβάνονται και δυο γυναίκες. Αν επιλεγούν, τότε θα γίνουν οι πρώτες Κινέζες στο διάστημα. Η ανερχόμενη Κίνα ξεκίνησε το επανδρωμένο διαστημικό της πρόγραμμα το 1990 έχοντας αγοράσει ρωσική τεχνολογία και τεχνογνωσία. Το 2003 έγινε η τρίτη χώρα που έστειλε άνθρωπο στο διάστημα, μετά τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Το επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα του ασιατικού γίγαντα, ενέχει μεγάλη πολιτική σημασία, αφού έτσι οι «μετοχές» της Κίνα ανεβαίνουν σημαντικά τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αν το πρόγραμμα κατασκευής του τροχιακού σταθμού εξελιχθεί απρόσκοπτα, ίσως η Κίνα αρχίσει να αποστέλλει σκάφη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) και να συμμετάσχει στο σχετικό πρόγραμμα, το οποίο χρήζει επείγουσας υποστήριξης.
————————————————————————————————————————————
«Business as usual» στον Διαστημικό Σταθμό
Και στο μεταξύ τα πράγματα φαίνεται να ομαλοποιούνται σε ό,τι αφορά το χρονοδιάγραμμα εκτοξεύσεων του ρωσικού πυραύλου Soyuz. Την περασμένη Κυριακή η Ρωσία εκτόξευσε το πρώτο φορτηγό σκάφος Progress προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) μετά την απώλεια ενός παρόμοιου διαστημοπλοίου τον περασμένο Αύγουστο, γεγονός που είχε προκαλέσει ερωτηματικά για την αξιοπιστία του πυραύλου Soyuz. Το μη επανδρωμένο Progress εκτοξεύτηκε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ με πύραυλο Soyuz-U, εισήλθε με επιτυχία σε τροχιά λίγα λεπτά αργότερα και επρόκειτο να συνδεθεί με τον ISS σήμερα, Τετάρτη στις 13.40 ώρα Ελλάδας. Το αυτόματο φορτηγό μεταφέρει 2,8 τόνους εφόδια στα οποία περιλαμβάνονται είδη υγιεινής και φάρμακα, καθώς επίσης και επιστημονικός εξοπλισμός. Παράλληλα, ένα άλλο μη επανδρωμένο φορτηγό σκάφος, το Progress M-10M που ήταν συνδεδεμένο εδώ και έξι μήνες με τον ISS αποσυνδέθηκε το περασμένο Σάββατο και εισήλθε στην ατμόσφαιρα της Γης πάνω από τον Ειρηνικό, όπου και διαλύθηκε. Στο μεταξύ τα μέλη της Αποστολής 29 που ζουν και εργάζονται στον ISS απασχολήθηκαν τόσο με την αποσύνδεση και την αποσύνδεση των Progress, όσο και με διάφορα επιστημονικά πειράματα εν εξελίξει. Ταυτόχρονα πρέπει να κάνουν και ετοιμασίες για την υποδοχή τριών ακόμα αστροναυτών οι οποίοι θα καταφθάσουν στον ISS με το Soyuz TMA-22 στα μέσα Νοεμβρίου. Οι Dan Burbank, Anton Shkaplerov και Anatoly Ivanishin θα κάνουν παρέα με τους ήδη διαμένοντες στον ISS Mike Fossum (κυβερνήτη), Satoshi Furukawa και Sergei Volkov στις 16 του μηνός. Έτσι το πλήρωμα θα γίνει εξαμελές αλλά όχι για πολύ, αφού στις 21 Νοεμβρίου οι Fossum, Furukawa και Volkov θα επιβιβαστούν στο Soyuz TMA-02M και θα επιστρέψουν στη Γη, έχοντας περατώσει την εξάμηνη βάρδια τους.
————————————————————————————————————————————
«Ιπτάμενο βουνό» πλησιάζει τη Γη
Κι ενώ Κίνα και Ρωσία στέλνουν σκάφη σε περιγήινη τροχιά, η NASA είναι σε επιφυλακή παρακολουθώντας τον αστεροειδή 2005 YU55 με τις κεραίες των ραδιοτηλεσκοπίων του δικτύου Deep Space Network στην Καλιφόρνια. Ο «διαστημικός βράχος» αναμένεται να περάσει κοντά μας, και μάλιστα σε απόσταση ελαφρώς μικρότερη της Σελήνης, στις 8 Νοεμβρίου. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το πέρασμα του «ιπτάμενου βουνού» (που έχει διαστάσεις παρόμοιες με εκείνες του λόφου του Λυκαβηττού) θα αποτελέσει μοναδική ευκαιρία για επιστημονικές παρατηρήσεις. Η παρατήρηση του αστεροειδούς θα ξεκινήσει στις 4 Νοεμβρίου με μια κεραία του Deep Space Network και θα συνεχιστεί με άλλα ραδιοτηλεσκόπια, αναλόγως των σχετικών θέσεων Γης και 2005 YU55. Η τροχιά του αστεροειδούς είναι καλά γνωστή και κατανοητή. Στο σημείο της κοντινότερης προσέγγισης θα απέχει από τη Γη μόλις 324.600 χλμ, δηλαδή το 85% της απόστασης Γης-Σελήνης. Όχι μόνο δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος πτώσης του, αλλά και η βαρυτική του επίδραση θα είναι αμελητέα, συνεπώς δεν υπάρχει ενδεχόμενο επηρεασμού των τεκτονικών πλακών της Γης –και πρόκλησης σεισμών. Οι αστρονόμοι ελπίζουν να μπορέσουν να τραβήξουν φωτογραφίες του YU55 με ευκρίνεια μόλις 2 μ ανά pixel. Αν πετύχουν, θα αποκαλυφθούν πολλά για τα επιφανειακά χαρακτηριστικά και άλλες φυσικές ιδιότητες του αστεροειδούς. Προς το παρόν γνωρίζουμε ότι ο 2005 YU55 είναι σφαιροειδής και περιστρέφεται αργά γύρω από τον άξονά του, με περίοδο 18 ωρών. Στα μήκη κύματος του ορατού φωτός, ο αστεροειδής είναι πιο μαύρος κι από το κάρβουνο. Φυσικά οι παρατηρήσεις θα γίνουν με ισχυρότατα τηλεσκόπια. Ο ερασιτέχνης που θα θελήσει να δει το «διαστημικό βουνό» να περνά, θα χρειαστεί τηλεσκόπιο με φακό τουλάχιστον 6 ιντσών (15 εκατοστών).
————————————————————————————————————————————
Τα αινίγματα του αστεροειδή Lutetia
Η NASA παρακολουθεί στενά τον YU55, αλλά ένα ευρωπαϊκό μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο κατάφερε να ανακαλύψει πολλά για έναν άλλο αστεροειδή, πολύ μεγαλύτερο και πολύ πιο μακρινό. Τα δεδομένα που μετάδωσε ο βολιστήρας Rosetta της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) αποκάλυψαν πως ο διαμέτρου 130 χλμ αστεροειδής Lutetia είναι ένα αρχέγονο σώμα με πιθανώς μεταλλικό πυρήνα. Η Rosetta πέρασε σε απόσταση 3.170 χλμ από τη Lutetia με ταχύτητα 54.000 χλμ την ώρα, στις 19 Ιουλίου 2010 αλλά οι επιστήμονες ανέλυαν τα δεδομένα των παρατηρήσεων περισσότερο από ένα χρόνο. Τα πλάνα από την κάμερα OSIRIS έδειξαν πως η επιφάνεια της Lutetia είναι ηλικίας 3,6 δισεκατομμυρίων ετών ενώ άλλα σημεία είναι «νεαρά» από αστρονομικής πλευράς (μόλις 50-80 εκατομμυρίων ετών). Ο υπολογισμός της ηλικίας των σωμάτων χωρίς ατμόσφαιρα, γίνεται με βάση την καταμέτρηση των κρατήρων. Οι αρχαιότερες περιοχές της Lutetia είναι διάστικτες ενώ οι νεότερες είναι κατολισθήσεις που πιθανόν να προκλήθηκαν από τις δονήσεις μετεωρικών προσκρούσεων. Στην επιφάνεια του αστεροειδούς υπάρχουν επίσης και διάσπαρτοι ογκόλιθοι –μάλιστα κάποιοι από αυτούς έχουν μέγεθος 300-400 μ. Κάποιες μετεωρικές προσκρούσεις πρέπει να ήταν τόσο ισχυρές, ώστε απέσπασαν ολόκληρα τμήματα του αστεροειδούς. Όμως τα όργανα του Rosetta επέτρεψαν και την έρευνα του υπεδάφους της Lutetia. Σύμφωνα με τα δεδομένα, ο αστεροειδής (που έχει συνολική μάζα 1,7 τετράκις εκατομμύρια τόνους) διαθέτει πυρήνα από σίδηρο, όπως ένας κανονικός πλανήτης. Σε συνδυασμό με το μέγεθος, η μάζα αυτή φανερώνει πως η Lutetia έχει την υψηλότερη πυκνότητα που έχει παρατηρηθεί σε αστεροειδή: 3,4 τόνοι ανά κυβικό μέτρο. Αυτή τη στιγμή η Rosetta, έχοντας αφήσει πολύ πίσω τη Lutetia, κατευθύνεται προς τον κομήτη Churyumov-Gerasimenko, στον οποίο θα φτάσει το 2014.
————————————————————————————————————————————
Γαλαξιακό μπιλιάρδο με πλανήτες!
Νέφη σκόνης σε σχήμα λουκουμά που περιβάλλουν σχεδόν τις μισές από τις περίφημες υπερμαζικές μαύρες τρύπες, ίσως είναι τα απομεινάρια εξαιρετικά βίαιων συγκρούσεων πλανητών και αστεροειδών. Αυτή είναι η νέα θεωρία που προτείνει μια ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής τον δρα Sergei Nayakshin του Πανεπιστήμιου Leicester και η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Monthly Notices της Βρετανικής Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας. Οι υπερμαζικές μαύρες τρύπες είναι απίστευτα πυκνά σώματα που βρίσκονται στο κέντρο πολλών γαλαξιών (και κατά πάσα πιθανότητα και του δικού μας). Οι αστρονομικές παρατηρήσεις φανερώνουν ότι σχεδόν το 50% από αυτές κρύβονται πίσω από μυστηριώδη νέφη σκόνης, η προέλευση των οποίων δεν είναι καλά κατανοητή. Η νέα θεωρία βασίζεται στην αποκαλούμενη Ζωδιακή Σκόνη του Ηλιακού Συστήματος η οποία προήλθε από συγκρούσεις στερεών σωμάτων όπως αστεροειδών και κομητικών πυρήνων. Οι επιστήμονες πρότειναν ότι οι πυρήνες των γαλαξιών δεν περιέχουν μόνο μαύρες τρύπες και κανονικά άστρα αλλά και πλανήτες και αστεροειδείς. Τα «τρακαρίσματα» μεταξύ αυτών των βραχωδών σωμάτων πραγματοποιούνται με ιλιγγιώδη ταχύτητα (μέχρι και 1000 χλμ το δευτερόλεπτο) με αποτέλεσμα το συνεχή θρυμματισμό των σωμάτων, ώσπου αυτά μετατρέπονται κυριολεκτικά σε σκόνη. Ο δρ Nayakshin υποδεικνύει ότι το ανελέητα σκληρό περιβάλλον (ακτινοβολία και συχνές συγκρούσεις) καθιστά αποστειρωμένους αυτούς τους πλανήτες που περιφέρονται γύρω από τις μαύρες τρύπες. Όμως η «θυσία» αυτών των πλανητών ίσως είναι ωφέλιμη για τη ζωή σε άλλα σημεία του γαλαξία: τα νέφη σκόνης που δημιουργούνται ανακόπτουν τη βλαβερή ακτινοβολία των υπερμαζικών μαύρων τρυπών.
————————————————————————————————————————————
Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr
Ευχαριστούμε πολύ κύριε Βέμπο!
Η πρόσδεση του Progress στον σταθμό είναι για άλλη μια φορά εκπληκτική!
Και βέβαια η στρατιωτική τάξη και εθνική υπερηφάνεια των Κινέζων!
Εγώ σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας. Το Διαδίκτυο έχει προωθήσει πολύ το Διάστημα σε ό,τι αφορά την “οπτική” πλευρά -μακάρι να υπήρχαν τα ίδια μέσα σε παλιότερες δεκαετίες όταν γίνονταν πολύ πιο σημαντικοί άθλοι απο την αποστολή ενός φορτηγού σκάφους σε τροχιά. Όσο για τους Κινέζους, προχωρούν με πολύ προσεκτικά βήματα και με κυριολεκτικά υπνωτικό ρυθμό το πρόγραμμά τους -για να δρέψουν σίγουρα οφέλη.
Κύριε Βέμπο, πολύ ωραίο το άρθρο σας και πολύ πληροφοριακό όπως κάθε φορά εξάλλου. Μου έκανε πραγματικά εντύπωση ότι η Κίνα που είναι μια χώρα με τόσο μεγάλο πληθυσμό (νομίζω τον μεγαλύτερο της γης) δεν είχε ξαναστείλει αποστολή στο διάστημα. Αλήθεια αν εξαιρέσουμε Αμερική και Ρωσία ποιες άλλες χώρες έχουν στείλει κάποια αποστολή στο διάστημα? Σας ευχαριστώ πολύ.
Η Κίνα είχε σχέδια για άνθρωπο στο διάστημα απο τις αρχές της δεκαετίας του 1970, αλλά αυτά ματαιώθηκαν. Για ένα τέτοιο εγχείρημα δεν παίζει ρόλο ο πληθυσμός αλλά η οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια η Κίνα είναι (ή νιώθει) αρκετά ισχυρή για να προβεί σε τέτοιες κινήσεις με τεράστιο όφελος στο “πρεστίζ” της. Εκτός ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας, καμία χώρα δεν έχει στείλει ανθρώπους στο διάστημα -αλλά η Ινδία σκοπεύει να τους κάνει παρέα μετά απο καμιά 10ετία.