Space News Report – 13.07.2011

Νοσταλγία και θλίψη στη Φλόριντα για την τελευταία εκτόξευση του Atlantis. Σα να μην έφτανε αυτό, μάλλον ακυρώνεται και το πρόγραμμα για το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb την στιγμή που το Hubble «έγραψε» 1.000.000 παρατηρήσεις. Παράλληλα οι Σουηδοί έχασαν ένα αστρονομικό αερόστατο αλλά οι Κινέζοι ετοιμάζουν τον διαστημικό τους σταθμό.

Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————

Atlantis: Τέλος Εποχής…
Την περασμένη Παρασκευή, το Atlantis εκτοξεύτηκε για ένα ραντεβού με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και με την ίδια την Ιστορία. Ήταν η τελευταία εκτόξευση διαστημικού λεωφορείου με την οποία τερματίζεται το πλέον μακρόβιο αμερικανικό επανδρωμένο πρόγραμμα, που γεφύρωσε τρεις ολόκληρες δεκαετίες. Τουλάχιστον 750.000 άνθρωποι πλημμύρισαν την περιοχή του Διαστημικού Κέντρου Kennedy –πλήθος αντίστοιχο με εκείνο που συνέρρευσε για να παρακολουθήσει την εκτόξευση του Apollo 11, πριν από ακριβώς 42 χρόνια, τον Ιούλιο του 1969. Το Atlantis μετέφερε τέσσερις Αμερικανούς αστροναύτες (αντί τους συνηθισμένους 6-7) για λόγους ασφαλείας: αν δεν μπορέσει να επιστρέψει στη Γη, δεν υπάρχει εφεδρικό διαστημικό λεωφορείο για να φέρει πίσω το πλήρωμα αφού τα σωστικά μέσα του ISS δεν θα επαρκούσαν. Την Κυριακή το Atlantis συνδέθηκε ομαλά με τον ISS στο πλαίσιο μιας 12ήμερης αποστολής με σκοπό τον ανεφοδιασμό της τροχιακής πλατφόρμας. Όταν επιστρέψει, η αυλαία πέφτει οριστικά στο πρόγραμμα των διαστημικών λεωφορείων και θα είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ δεν θα διαθέτουν δικό τους επανδρωμένο διαστημόπλοιο –συνεπώς θα πρέπει να βασίζονται στο ρωσικό Soyuz (πληρώνοντας τσουχτερό εισιτήριο ύψους 51 εκατ. δολαρίων ανά αστροναύτη). Αυτό θα αποτελέσει σημαντικό πλήγμα γοήτρου που γίνεται ακόμα βαρύτερο επειδή τα σχέδια για το επόμενο αμερικανικό διαστημικό όχημα είναι ακόμα ρευστά. Νοσταλγία, πίκρα και θλίψη επικρατούσαν στο προσωπικό του Διαστημικού Κέντρου Kennedy. Υπολογίζεται ότι 8.000 εργαζόμενοι θα χάσουν τη δουλειά τους με τον τερματισμό του προγράμματος. Η NASA βέβαια χρυσώνει το χάπι, λέγοντας ότι δεν είναι «το τέλος μιας χρυσής εποχής, αλλά μια μετάβαση».

————————————————————————————————————————————

Κακά μαντάτα για το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb
Σα να μην έφτανε η δυσθυμία για την «συνταξιοδότηση» του διαστημικού λεωφορείου, ένα νέο πλήγμα ήρθε να αυξήσει τη δυσαρέσκεια. Την περασμένη Πέμπτη, οι Αμερικανοί νομοθέτες αποφάσισαν την «δολοφονία» του φιλόδοξου προγράμματος για διαστημικό τηλεσκόπιο το οποίο θα αποτελούσε τον διάδοχο του περίφημου Hubble. Συγκεκριμένα, μια σχετική επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων ενέκρινε ένα ετήσιο κονδύλι για τη NASA το οποίο δεν περιλαμβάνει πιστώσεις για το περίφημο Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb (JWST). Βέβαια, η κίνηση αυτή, που οφείλεται στα μέτρα λιτότητας που αποφάσισε η Ουάσινγκτον, απαιτεί την έγκριση του Λευκού Οίκου και του ίδιου του προέδρου Ομπάμα. Όμως το γεγονός ότι το JWST έχει ήδη υπερβεί τρομερά τον προϋπολογισμό του και πάσχει από «φτωχό μάνατζμεντ», δεν δημιουργεί ιδιαίτερα ευνοϊκές προοπτικές. Σύμφωνα με τις αρχικές εκτιμήσεις, το κόστος του JWST ήταν $1,6 δισεκ. αλλά τώρα έχει εκτοξευτεί στα $6,5 δισεκ. Επιπλέον η ημερομηνία εκτόξευσης αναβάλλεται συνέχεια και τοποθετείται μέχρι στιγμής το 2018. Το JWST, που αποτελεί πρόγραμμα διεθνούς συνεργασίας με σύμπραξη NASA, Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) και Καναδικής Διαστημικής Υπηρεσίας (CSA), αποσκοπεί στη δημιουργία ενός τεράστιου διαστημικού τηλεσκοπίου διαμέτρου 6,5 μ που θα μπορεί να βολιδοσκοπεί το βαθύ διάστημα, φέρνοντας επαναστάσεις στην αστροφυσική, αντίστοιχες με εκείνες που έφερε το παλαίμαχο Hubble. Το πρόγραμμα δρομολογήθηκε το 1996 ενώ η κατασκευή ξεκίνησε το 2004. Ήδη σημειώθηκαν έντονες διαμαρτυρίες, με σημαντικότερη εκείνη της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας (AAS).

————————————————————————————————————————————

1.000.000 παρατηρήσεις από το Hubble
Στο μεταξύ το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble πέρασε ακόμα ένα ορόσημο στην διαστημική οδύσσεια εξερεύνησης. Στις 4 Ιουλίου, το τηλεσκόπιο, που περιφέρεται γύρω από τη Γη από το 1990 πραγματοποίησε την εκατομμυριοστή αστρονομική του παρατήρηση. Για την ιστορία, η παρατήρηση αφορούσε στην έρευνα για νερό στην ατμόσφαιρα ενός εξωπλανήτη σε απόσταση 1.000 ετών φωτός. «Εδώ και 21 χρόνια το Hubble αποτελεί το πρωτεύον διαστημικό αστεροσκοπείο, που μας εκπλήσσει με τις πανέμορφες εικόνες και που προωθεί την πρωτοποριακή επιστήμη», δήλωσε ο Charlie Bolden, διοικητής της NASA (ο οποίος μάλιστα ήταν και ο κυβερνήτης του διαστημοπλοίου που τοποθέτησε το Hubble σε τροχιά). Παρότι το Hubble είναι γνωστότερο για τις εκπληκτικές εικόνες που μεταδίδει, η εκατομμυριοστή παρατήρηση ήταν μια φασματοσκοπική μέτρηση του πλανήτη HAT-P-7b, ενός αεριώδους γίγαντα που περιφέρεται γύρω από ένα άστρο θερμότερο από τον Ήλιο μας. Ο HAT-P-7b, γνωστός και ως Kepler 2b, μελετάται και από το διαστημικό αστεροσκοπείο Kepler. Οι επιστήμονες ψάχνουν ειδικά για την «φασματική υπογραφή» του νερού –κάτι που απαιτεί ακριβέστατες μετρήσεις και μήνες αναλύσεων των δεδομένων. Οι παρατηρήσεις του Hubble δημιούργησαν επαναστάσεις σε σχεδόν κάθε τομέα αστρονομικής έρευνας –από την πλανητική επιστήμη μέχρι την κοσμολογία. Το Hubble έχει συλλέξει πάνω από 50 Terabytes δεδομένων και οι παρατηρήσεις του είναι διαθέσιμες στον καθένα αν κάνει πρόσβαση εδώ. Η τελευταία αποστολή «σέρβις» του Hubble έγινε το 2009 και χάρη σε αυτή τοποθετήθηκε η Κάμερα Ευρέος Πεδίου 3 με την οποία το τροχιακό αστεροσκοπείο αναβάθμισε σημαντικά τη λειτουργία του.

————————————————————————————————————————————

Το σουηδικό αστρονομικό μπαλόνι… ξεφούσκωσε!
Μια απογοητευτική αστρονομική είδηση έρχεται από τη Σουηδία. Την περασμένη Πέμπτη, οι Σουηδοί επιστήμονες αναγκάστηκαν να σταματήσουν ένα επαναστατικό πρόγραμμα το οποίο αφορούσε τη μελέτη των άστρων, όταν ένα αερόστατο που μετέφερε ένα τηλεσκόπιο ακτίνων Χ άρχισε να παρουσιάζει διαρροή αερίου ηλίου. Το PoGOLite (Polarised Gamma-ray Observer), ένα τηλεσκόπιο βάρους δυο τόνων που κρεμόταν από ένα τεράστιο μπαλόνι γεμάτο με ένα εκατομμύριο κυβικά μέτρα αέριο ήλιο, εξαπολύθηκε τα μεσάνυχτα της περασμένης Τετάρτης από το πεδίο δοκιμών Esrange (κοντά στην Kiruna της βόρειας Σουηδίας) και επανήλθε στη Γη λίγο μετά το επόμενο πρωί. Οι αξιωματούχοι του διαστημικού κέντρου δεν ήταν σε θέση να πούν πόσο μακριά έφτασε το μπαλόνι αλλά σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες δεν κατάφερε ούτε καν να περάσει μια οροσειρά που βρίσκεται στα σουηδονορβηγικά σύνορα. Ωστόσο έφτασε σε ύψος περίπου 35 χλμ, λίγο χαμηλότερα από το υψόμετρο-στόχο των 38 χλμ. Σκοπός του PoGoLite ήταν η μελέτη των ακτίνων Χ που εκπέμπονται από άστρα νετρονίων, πάλσαρ και μαύρες τρύπες. Στόχος ήταν να παρασυρθεί από ανέμους και να κατευθυνθεί προς την Ισλανδία, την Γροιλανδία και τον Καναδά. Κάποιοι έλπιζαν ότι το μπαλόνι θα έφτανε μέχρι το Βόρειο Πόλο και θα συνέχιζε την πτήση του προς την Αλάσκα και τη Ρωσία, επανερχόμενο στη Σουηδία κάπου 20 μέρες μετά την εξαπόλυσή του. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι επιστήμονες του προγράμματος απογοητεύτηκαν, αλλά οι λόγοι της δυσλειτουργίας θα πρέπει να ερευνηθούν προτού δοθεί το πράσινο φως για ακόμα μια απόπειρα εξαπόλυσης. Λεπτομέρειες γι αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον πρόγραμμα μπορείτε να διαβάσετε εδώ: https://www.particle.kth.se/pogolite/

————————————————————————————————————————————

Πλησιάζει η εκτόξευση του κινέζικου διαστημικού σταθμού
Όπως έχουμε ξαναγράψει στο Space News Report, η επόμενη εντυπωσιακή κίνηση των Κινέζων θα είναι η συναρμολόγηση ενός μίνι διαστημικού σταθμού με δυνατότητες αντίστοιχες των σοβιετικών Salyut της δεκαετίας του 1970. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, η Κίνα σκοπεύει να εκτοξεύσει το πρώτο τμήμα του διαστημικού σταθμού μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ενώ η πρώτη σύνδεση σκάφους με αυτόν θα επιχειρηθεί μερικές βδομάδες αργότερα. Το διαστημικό όχημα Tiangong 1 μεταφέρθηκε στο διαστημικό κέντρο Jiuquan στις 29 Ιουνίου, σύμφωνα με το κινεζικό Γραφείο Επανδρωμένης Διαστημικής Μηχανικής. Το σκάφος αναμένεται να υποστεί τελικούς ελέγχους προτού εκτοξευτεί με πύραυλο Long March 2F από το Jiuquan, που βρίσκεται στην έρημο Γκόμπι, στη ΒΔ Κίνα, κοντά στα σύνορα μεταξύ των επαρχιών Γκανσού και Εσωτερικής Μογγολίας. Το Tiangong-1, η μάζα του οποίου είναι περίπου 8,5 τόνοι, είναι σχεδιασμένο ως πειραματική πλατφόρμα για να δοκιμαστούν τεχνικές συνδέσεων σε τροχιά. Η Κίνα λέει ότι το σκάφος θα λειτουργήσει τουλάχιστον για δύο χρόνια. Το Tiangong (που σημαίνει «ουράνιο ανάκτορο» διαθέτει μηχανισμό σύνδεσης, εξοπλισμό τηλεπικοινωνιών και καμπίνα υπό πίεση για αστροναύτες-επισκέπτες. Η αυτόματη κάψουλα Shenzhou 8 θα εκτοξευτεί τον Οκτώβριο για να συνδεθεί με το Tiangong. Αν όλα πάνε καλά, θα ανοίξει ο δρόμος για δυο επανδρωμένες επισκέψεις στον διαστημικό σταθμό εντός του 2012. Τα πληρώματα θα παραμείνουν στο συγκρότημα για διάρκεια μερικών ημερών ή μερικών εβδομάδων πραγματοποιώντας πειράματα επιστημονικής και στρατιωτικής φύσεως (το κινεζικό πρόγραμμα είναι υπό τον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων).

————————————————————————————————————————————

Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr