Η συντριβή ενός ρωσικού φορτηγού διαστημοπλοίου Progress ίσως προκαλέσει την εκκένωση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού –αν τα αίτια του ατυχήματος δεν διευκρινιστούν εγκαίρως. Στο μεταξύ, ο Neil Armstrong τα… έψαλλε στον Ομπάμα, ένας βολιστήρας αναμένεται να ξεκινήσει για τη Σελήνη και οι αστρονόμοι ανακάλυψαν έναν πλανήτη καμωμένο από διαμάντι!
Διαβάστε τα προηγούμενα Space News Report.
————————————————————————————————————————————
“Τρίτωσε” το κακό για το ρωσικό πρόγραμμα
Η “διαστημική γρουσουζιά” που επισημάναμε στο προηγούμενο Space News Report “τρίτωσε”. Την περασμένη Πέμπτη, 25 Αυγούστου, ένας ρωσικός πύραυλος Soyuz-U εκτοξεύτηκε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ μεταφέροντας το αυτόματο φορτηγό σκάφος Progress Μ-12Μ το οποίο περιείχε προμήθειες και εφόδια για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Η πτήση αναμενόταν να είναι ρουτίνα, αφού 135 τέτοια σκάφη είχαν εκτοξευτεί χωρίς πρόβλημα από τη δεκαετία του 1970. Ωστόσο λίγο μετά την εκτόξευση, η ρωσική διαστημική υπηρεσία Roskosmos ανακοίνωσε ότι η δυσλειτουργία του προωθητικού συστήματος του τρίτου ορόφου του πυραύλου έκανε το Progress να εκτραπεί από την πορεία του και να πέσει πίσω στη Γη. Εκτιμάται ότι τα συντρίμμια του διαστημοπλοίου σκορπίστηκαν στο δάσος Bezhel Bik στην περιοχή των ορέων Αλτάι στη Σιβηρία. Οι ντόπιοι μίλησαν για μια ισχυρότατη έκρηξη στη δασωμένη περιοχή –αν και δεν αναφέρθηκαν ζημιές ή ανθρώπινα θύματα. Το Progress M-12M μετέφερε 2,6 τόνους προμηθειών στον ISS στα οποία συμπεριλαμβάνονταν 257 χλγ τροφίμων, 420 χλγ νερού και 50 χλγ οξυγόνου. Στο σκάφος υπήρχαν επίσης και 109 ζωγραφικοί πίνακες του γιου του Ρώσου καλλιτέχνη Aleksandr Shilov που προορίζονταν για το ρωσικό πλήρωμα του ISS. Ο Shilov ήταν διαβόητα γνωστός για τα κολακευτικά πορτραίτα διαφόρων ισχυρών και διεφθαρμένων Ρώσων αξιωματούχων (μάλιστα ορισμένες ρωσικές ιντερνετικές πηγές ειδήσεων χαρακτήρισαν χαιρέκακα την απώλεια των πινάκων ως «την μοναδική καλή είδηση που προήλθε από το ατύχημα»!). Η σύνδεση του Progress με τον ISS προβλεπόταν για τις 26 Αυγούστου, ενώ για να υπάρξει «χώρος», το προηγούμενο Progress (M-11M) είχε αποσυνδεθεί από τον ISS στις 23 Αυγούστου.
————————————————————————————————————————————
τον Ιούλιο του 2010.
Θα χρειαστεί να εκκενωθεί ο Διαστημικός Σταθμός;
Λίγο μετά την ανακοίνωση για την απώλεια του Progress, η Roskosmos ανακοίνωσε ότι το ατύχημα δεν πρόκειται να επηρεάσει τις συνθήκες διαβίωσης και λειτουργίας του ISS για αρκετούς μήνες. Προς το παρόν έξι άτομα ζουν και εργάζονται στον ISS και δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο, αφού μπορούν ανά πάσα στιγμή να επιστρέψουν στη Γη με τα Soyuz TMA-21 και 02-Μ που βρίσκονται συνδεδεμένα με το σταθμό. Μέχρι πρότινος η επόμενη εκτόξευση προμηθειών στον ISS προγραμματιζόταν για τις 28 Οκτωβρίου με το Progress M-13M. Τώρα όμως όλα είναι ρευστά. Η απώλεια έρχεται να προστεθεί σε μια λίστα ατυχημάτων που μαστίζουν το ρωσικό πρόγραμμα από τα τέλη του 2010. Όπως ήταν φυσικό, όλες οι εκτοξεύσεις πυραύλων Soyuz αναβάλλονται μέχρι να ολοκληρωθεί η έρευνα για τα αίτια του ατυχήματος. Όμως ο πύραυλος αυτός αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του συστήματος επάνδρωσης και ανεφοδιασμού του ISS, αλλά και το μέσο μεταφοράς πολλών άλλων φορτίων στο διάστημα. Η επόμενη επανδρωμένη εκτόξευση Soyuz προγραμματιζόταν για τις 22 Σεπτεμβρίου αλλά και αυτής το μέλλον είναι αβέβαιο. Μέχρι προχθές, Δευτέρα, οι Ρώσοι εξέταζαν να αναβάλλουν την επιστροφή του Soyuz TMA-21 (προγραμματιζόταν για τις 8 Σεπτεμβρίου) και να εκτοξεύσουν το νέο πλήρωμα στις 1 ή τις 11 Νοεμβρίου. Αν όμως οι Ρώσοι δεν καταφέρουν να εξακριβώσουν εγκαίρως τα αίτια του ατυχήματος και να εξομαλύνουν το διαταραγμένο χρονοδιάγραμμα εκτοξεύσεων, ίσως ο ISS να χρειαστεί να λειτουργήσει χωρίς πλήρωμα μετά το Νοέμβριο, αφού στα μέσα εκείνου του μηνός προγραμματίζεται η επιστροφή του δεύτερου μέρους του πληρώματος. Αυτό δεν θα ήταν καταστροφή, αλλά θα αποτελούσε πλήγμα στο πρόγραμμα και ακόμα μεγαλύτερο πλήγμα γοήτρου για τη Ρωσία, στους ώμους της οποίας έχει πέσει πλέον το φορτίο της επάνδρωσης και του ανεφοδιασμού του διαστημικού σταθμού.
————————————————————————————————————————————
Δε μάσησε τα λόγια του ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη!
Και ενώ το ρωσικό πρόγραμμα περνά από συμπληγάδες, το αμερικανικό πελαγοδρομεί χωρίς συγκεκριμένο μακροπρόθεσμο στόχο και χρονοδιάγραμμα. Έτσι ήταν πολύ σημαδιακό που ο Neil Armstrong, ο άνθρωπος που πάτησε πρώτος το πόδι του στη Σελήνη, τόνισε την ανάγκη να υπάρξει ένα αμερικανικό πρόγραμμα επιστροφής στο δορυφόρο μας, το οποίο θα αποτελέσει την προεργασία για μια αποστολή στον Άρη. Ο Armstrong, που θα μιλήσει στο αμερικανικό Κογκρέσο τις επόμενες βδομάδες σχετικά με τις κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθήσει το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα, ήταν πάντα παροιμιωδώς λιγομίλητος και συγκρατημένος, συνεπώς η «έκρηξή» του έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Πρόσφατα ο Armstrong, που δεν έκρυψε το θυμό του για την ακύρωση του προγράμματος Constellation για επιστροφή στη Σελήνη ως το 2020 από τον πρόεδρο Ομπάμα, ήταν ιδιαίτερα επικριτικός λέγοντας ότι ο πρόεδρος έχει «ανεπαρκείς» διαστημικούς συμβούλους και ότι το αμερικανικό πρόγραμμα μαστίζεται από «χάος και αταξία». Ο 81χρονος πλέον Armstrong, που βάδισε επί δυο ώρες στη Σελήνη πριν 42 χρόνια, είπε πως η NASA έχει καταντήσει «μπαλάκι του τένις» στον «πόλεμο των λέξεων» ανάμεσα στην εκτελεστική, νομοθετική και βουλευτική εξουσία της αμερικανικής κυβέρνησης. «Πιστεύω πως αν υπάρξει χρόνος και προσεκτική σκέψη, τελικά θα καταφέρουμε να φτάσουμε στο σωστό στόχο», δήλωσε. «Απλώς ελπίζω να το κάνουμε αρκετά γρήγορα». Ο συνήθως φειδωλός και πολύ μετρημένος στις δηλώσεις Armstrong είπε πως ο Άρης θα πρέπει να αποτελέσει το επόμενο σύνορο της διαστημικής εξερεύνησης αλλά παρότρυνε για μια επιστροφή στη Σελήνη ως το επόμενο, ζωτικό βήμα, υπενθυμίζοντας ότι το μόνο που κάναμε ήταν να προσσεληνωθούμε μόνο 6 φορές σε ένα κόσμο με έκταση όσο ολόκληρη η Αφρική.
————————————————————————————————————————————
Έτοιμο για εκτόξευση το… Γκράαλ
Κι ενώ ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη κατακρίνει την κυβέρνησή του για παράλυση της θέλησης, η μη επανδρωμένη εξερεύνηση του δορυφόρου μας συνεχίζεται. Για τις 8 Σεπτεμβρίου είναι μέχρι στιγμής προγραμματισμένη η αποστολή της NASA Gravity Recovery And Interior Laboratory (GRAIL). Η αποστολή αποτελείται από δυο αυτόματα, δίδυμα σκάφη τα οποία θα εξερευνήσουν το Φεγγάρι επί εννέα μήνες καθορίζοντας την δομή του εσωτερικού του, από τον φλοιό ως τον πυρήνα και θα προάγουν την κατανόηση σε ό,τι αφορά την θερμική εξέλιξη της Σελήνης. Τα GRAIL-A και GRAIL-B θα εκτοξευτούν με πύραυλο Delta II από τη Φλόριντα. Κατόπιν θα ακολουθήσουν μια τροχιά συνολικού μήκους άνω των 4 εκατομμυρίων χιλιομέτρων που θα τα φέρει στην γειτονιά της Σελήνης μετά από 3,5 μήνες. Εκεί τα διαστημόπλοια θα μεταδώσουν ραδιοσήματα με τα οποία θα προσδιοριστεί επακριβώς η απόσταση μεταξύ τους. Οι τοπικές διακυμάνσεις του βαρυτικού πεδίου της Σελήνης αναμένεται να κάνουν την απόσταση αυτή να παρουσιάσει μεταβολές. Οι επιστήμονες του προγράμματος GRAIL θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις ακριβέστατες μετρήσεις για να χαρτογραφήσουν το σεληνιακό πεδίο βαρύτητας. Έτσι οι επιστήμονες θα κατανοήσουν τη φύση του υπεδάφους της Σελήνης. Υπόψη ότι στο υπέδαφος υπάρχουν συγκεντρώσεις μάζας (Mascons) οι οποίες κάνουν το βαρυτικό πεδίο να διακυμαίνεται (και επηρεάζουν την τροχιά των βολιστήρων). Το GRAIL θα ξεδιαλύνει πολλά σεληνιακά μυστήρια και θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε το πώς εξελίχθηκαν η Σελήνη, η Γη και οι άλλοι βραχώδεις πλανήτες. Αν η αποστολή δεν καταφέρει να ξεκινήσει στις 8 Σεπτεμβρίου θα έχει περιθώρια να εκτοξευτεί μέχρι να κλείσει το «παράθυρο εκτόξευσης» στις 19 Οκτωβρίου.
————————————————————————————————————————————
Ένας διαμαντένιος πλανήτης
Από τη στήλη αυτή περιγράψαμε τα εκπληκτικά περιβάλλοντα των εξωπλανητών (δηλ. των πλανητών άλλων ηλιακών συστημάτων, που αυξάνονται και πληθύνονται ολοένα). Οι εκπλήξεις δεν φαίνεται να έχουν τέλος: οι αστρονόμοι πιστεύουν πως ανακάλυψαν έναν πλανήτη καμωμένο εξολοκλήρου από διαμάντι! Παρότι αλλόκοτος, ο «διαμαντένιος πλανήτης» δεν αποτελεί κάτι απρόσμενο με βάση όσα ξέρουμε για ορισμένα συστήματα διπλών αστέρων. Η ομάδα με ερευνητές από την Αυστραλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Βρετανία και τι ΗΠΑ εντόπισε αρχικά ένα ασυνήθιστο πάλσαρ (μικροσκοπικά «σβησμένα» άστρα από νετρόνια με διάμετρο μόλις 20 χλμ και τεράστια πυκνότητα που περιστρέφονται ταχύτατα και εκπέμπουν έντονα ραδιοσήματα). Όμως στο νεοανακαλυφθέν πάλσαρ, PSR J1719-1438, οι αστρονόμοι πρόσεξαν ότι οι ραδιοπαλμοί παρουσίαζαν μια ανωμαλία η οποία μπορούσε να εξηγηθεί μόνο με την παρουσία συνοδού πλανήτη. Το πάλσαρ και ο πλανήτης του απέχουν 4.000 έτη φωτός (στο ένα όγδοο της διαδρομής μέχρι το κέντρο του Γαλαξία) και βρίσκονται στον αστερισμό του Όφεως (Serpens). Οι ανωμαλίες των ραδιοπαλμών αποκάλυψαν αρκετά πράγματα για τον εξωπλανήτη. Ο τελευταίος περιφέρεται γύρω από το πάλσαρ μέσα σε 2 ώρες και 10 λεπτά και η απόστασή του από αυτό είναι μόλις 600.000 χλμ. Πρέπει να έχει διάμετρο μικρότερη από 60.000 χλμ και μάζα λίγο μεγαλύτερη από εκείνη του Δία. Η μεγάλη του πυκνότητα οφείλεται στο ότι ο πλανήτης είναι ό,τι απόμεινε από ένα κάποτε μαζικό άστρο, το μεγαλύτερο μέρος της ύλης του οποίου απορροφήθηκε από το πάλσαρ. Πιστεύεται πως ό,τι απόμεινε είναι κατά μεγάλο μέρος άνθρακας και οξυγόνο. Η μεγάλη πυκνότητα σημαίνει πως το υλικό αυτό βρίσκεται σε κρυσταλλική μορφή –συνεπώς ένα μεγάλο μέρος του εξωπλανήτη έχει σύσταση παρόμοια με εκείνη του διαμαντιού!
————————————————————————————————————————————
Θανάσης Βέμπος
www.vembos.gr
Πάρα πολύ ωραίο και ενημερωτικό το άρθρο για άλλη μία φορά! Ευχαριστώ.